کتابخانه مجازی ادبیات

خلّف المستشرقون أسلاف الباحثین الغربیین حالیاً تراثاً لا بأس به من الدراسات المشرقیة والإسلامیة إستفاد منه هؤلاء الباحثون، فالإستشراق تحوّل إلى مجالات علمیة بحتة أصبحت تدرسها الکلیات ومراکز الأبحاث، لکنّ تلک الأبحاث بقیت تخدم أهداف ومصالح الغرب الإمبریالیة فی بعض الموارد، إلا أن الکثیر منها حالیاً نابعة عن وجدان باحثین غربیین أحرار یصنّفون الکتب والأبحاث من أجل إرضاء أطماحهم البحثیة واستکمالاً لمسیرتهم العلمیة. ومن جملة الحقول البحثیة المهمة التی کتب فیها الباحثون الغربیون الکثیر من هذه الدراسات، هی الدراسات الإسلامیة والحدیث الشریف منها بالتحدید سیّما الحدیث الشیعی. ومن هؤلاء الباحثین المعاصرین أستاذ جامعة إدینبرا الدکتور أندرو ج. نیومان الذی شهدنا له العدید من المساهمات فی حقل الفکر الإمامی وبالتحدید دراساته فی الحدیث الشیعی وجهود علماء الإمامیة فی العصر الصفوی وتحدیداً فی موضوع جدلیة الدین والعلماء مع السیاسة ورجالها. وما نهدف إلیه من دراستنا هذه هو نقد کتاب الباحث نیومان الهامّ عن تاریخ الحدیث الشیعی فی القرون التأسیسیة للمذهب الإمامی وأثر النهجَین الفکریَین الهامَّین عند علماء الإمامیة وهما: النهج الأصولی والنهج الإخباری الذی یمثله قم والقمّیون آنذاک فی تدوین أقدم ثلاثة مجامیع روائیة عند الشیعة الإمامیة: المحاسن للبرقی (توفی بین 274ـ280 ه‍/ 887ـ893 م) وبصائر الدرجات للصفّار القمّی (ت 290 ه‍/ 903 م) والکافی فی علم الدین للکلینی الرازی (ت 329 ه‍/ 941 م) وفق منهج التحلیل التاریخی والإستقرائی للنصوص التاریخیة والروائیة سیّما من تلک الکتب.

توجه به قواعد پژوهش، در سير مطالعات تاريخي از جمله مهمترين عوامل در دست يابي به حقايق تاريخي وارائه تحليل هاي نو مي باشد. اين اصول بيان گر يك چهار چوب خاصي است كه در صورت تخطي از آن، نه تنها از سطح عملي پژوهش كاسته، بلكه منجر مي شود پژوهشگر بر خلاف متن تاريخ، مطالبي را به اشتباه مبنا قرار داده و بر اساس آن در صدد بررسي و تحليل مباحث تاريخي بر آيد. هر اندازه پژوهشگر به اين اصول بيشتر توجه داشته باشد، پژوهش از استحكام و نو آوري بيشتري برخوردار و در رفع ناسازگاري هاي موجود در تاريخ داراي راه كار مناسب مي باشد. حادثه كربلا، از جمله وقايع تاريخي است كه در طول زمان به علت عدم توجه به قواعد و اصول پژوهش، دچار تحريفات، تعارضات و مطالب خلاف واقع شده، كه در ضمن بيان اين اصول و با نگاهي انتقادي، مواردي از اين گونه سهو قلم هاي رخ داده در اين حادثه بيان مي گردد. مثلاً ذكر يكي از قاتلين امام حسين بنام ابو الجنوب يا قلمداد كردن سليمان بن عوف، قاتل يكي از ياران آن حضرت، در شمار شهداي كربلا، از جمله اين اشتباهات مي باشد.