استفاده از القاب، کنیه­ها یا اوصاف غیر مشهور امامان معصوم از شیوه­های رایجی بوده که راویان شیعه بیشتر به دلیل شرایط تقیه از آن بهره برده­اند. از این رو، برخی از رجالیان، درایه نویسان و یا شارحان روایات، بخشی از اهتمام خود را صرف تعیین معصوم مورد نظر در این­گونه موارد نموده­اند. در این بین، بروز عواملی همچون تصحیف و تحریف اسناد یا متون روایی، عدم دقت کافی در طبقه راویان سند و قراین موجود در متن، عدم بررسی تعابیر مشابه و نیز اکتفا به گزارش پیشینیان یا شهرت غیر مستند از جمله عواملی است که تعیین مصداق برخی از این القاب و اوصاف را گاه با مشکلات جدی مواجه ساخته است. از جمله این نمونه­ها انتساب لقب «علیل» در برخی از کتب درایه به امام عصر است. همچنین انتساب بی ­اساس برخی از کنیه­ها، مانند «ابو صالح» به آن حضرت، پدیده­هایی هستند که در این پژوهه کوشیده­ایم تا منشأ و زمینه­های بروز آن را روشن سازیم.

دیگر آثار نویسنده بیشتر ...

54b3dd94b6612.jpg

سیر تاریخی حدیث در خوزستان و نقش محدثان آن در گسترش حدیث

هادی حجت

خوزستان به عنوان دروازه ورود اسلام به ایران یکی از مناطق تاثیرگذار در تاریخ و پژوهش‌های حدیثی در ایران به شمار می‌رود. در این پژوهه سیرتاریخی حدیث در خوزستان، از زمان پیامبر اکرم(ص) تا پایان دوره صفوی، در سه دوره متقدمان(پنج قرن اول)، میانی(قرن ششم تا قرن نهم) و متاخران(دوره صفوی) بررسی شده است. بیشتر این محدثان متعلق به دوره متقدمان‌اند؛ دوره‌ای که در آن شمار محدثان اهل سنت فراوان‌تر گزارش شده است. در دوره میانی تعداد محدثان، به ویژه شیعیان کاهش یافته و در عصر متاخران با ظهور حکومت سادات مشعشعی در خوزستان و به دنبال آن حکومت صفوی در ایران، مجددا تلاش‌های حدیثی رونق گرفت. این محدثان (بیشتر، محدثان شیعه با دو گرایش اخباری و اصولی) منشا خلق آثار ارزشمندی در موضوعات مختلف حدیثی، همچون: مجموعه‌های حدیثی، رجال، فقه الحدیث، تفسیر روایی و غیره بودند.

حدیث/پژوهشی
مقاله