علامه مجلسی با این که هیچ یک قرائت هایی را که تا آن زمان توسط دانشوران شیعه از عاشورا ارائه شده بود نفی نمی کند، بیش ترین بها را به شهادت می دهد و قیام سیدالشهدا را در ضمن اجابت به بیعت و دعوت کوفیان، «مرگ انتخابی و افشاگرانه» می داند که ایمان مردم و قرآن محمد (ص) را از اسلامی که استخدام شده بود و دینی که به دست بنی امیه اسیر شده بود نجات داد. امام حسین (ع) را از شهادت خود آگاه و «بر اسرار قضا و قدر الهی مطلع» توصیف می کند، اما تصریح می کند که «در تکالیف ظاهری با سایر مردم شریک بود، و به حسب ظاهر مکلف بود که با وجود اعوان و انصار، با منافقان . کفار جهاد کند.» و مانند بسیاری از پیامبران که به استقبال «مخاطرات عظیمه» می رفتند و شیهد می شدند، به پیشواز شهادت بشتاد و شهید شود، تا پرده از تزویر بنی امیه بردارد و حساب اسلام نبوی را از اسلام اموی جدا سازد. در این قرائت، بیعت خواستن یزید از امام حسین(ع) عامل اصلی در فاجعه عاشورا است و امتناع از بیعت، هدف بزرگی که سیدالشهدا(ع) در هر شرایطی آن را دنبال می کرد و بیعت با یزید را مساوی با تحریف دین و گمراهی مردم و نابودی اسلام می دانست و شهید شد تا بیعت نکند.
ویلفرد مادلونگ یکی از برجستهترین خاورشناسان شیعهپژوه معاصر است که آثارش در همسنجی با سایر شیعهپژوهان غربی از امتیازهای علمی و روشی بسیاری برخوردار است. اولین مقالۀ مدخل «حسینبن علی علیه السلام» در دایرةالمعارف ایرانیکا در مورد حیات و اهمیت امام حسین علیه السلام در شیعه، توسط وی نگاشته شده است. در این پژوهه با روش توصیفی ـ تحلیلی به بررسی و نقد مقالۀ مادلونگ پرداخته شده است. برایند بررسی و نقد گزارش وی، خصوصا در مورد شیوۀ استفاده از منابع در روایت رخدادهای پیرامون صلح و تدفین امام مجتبی علیه السلام و برخی از مواضع حضرت اباعبدالله علیه السلام است. مادلونگ در مقالۀ خود، صرفا به نقل مبتنی بر منابع بسنده نکرده و در بسیاری از موارد، برداشتها و تحلیلهای شخصی خود را نیز ارائه کرده است.
درباره زمان پیدایش و شکلگیری مراسم روز عاشورا در میان جوامع شیعی، با استناد به گزارشهای مورخان معتبر عراقی همچون ابن جوزی (المنتظم، ج۱۴، ص۱۵۰) و ابن اثیر (الکامل فی التاریخ، ج۸، ص۵۴۹) مبنی بر عزاداریهای شیعیان بغداد در روز عاشورا که در زمان معزّالدوله دیلمی (حکومت: ۳۳۴-۳۵۸ق) از سال ۳۵۲ق آغاز شد و در سالهای بعد نیز ادامه یافت، دیدگاهی که میان بسیاری از اسلامشناسان و پژوهشگران تاریخ تشیع، از جمله علیاصغر فقیهی (تاریخ آلبویه، ص۳۰)، هاینس هالم (شیعه، ص۶۱)، حمزة الحسن (طقوس التشیّع، ص۴۴۰) و دیگران رواج یافته، آن است که این عزاداریها، نخستین مراسمهای رسمی و عمومی روز عاشورا در میان جوامع شیعی بوده و در واقع آلبویه نخستین حکومتی بودهاند که برپایی چنین مراسمی را حمایت کرده و به ترویج آن پرداختهاند. چنانکه گزارشهای همان مورخان، حاکی از برپایی مراسم جشن و سرور روز غدیر پیش از مراسم سوگواری روز عاشورا، یعنی به فاصله زمانی کمتر از یک ماه از آن بوده است.
مقاله حاضر در راستای بررسی تحریفات عاشورا به نقد و تحلیل کتاب عاشورا پژوهی می پردازد. در این مقاله، چهار مورد از مواردی که ادعای تحریف و بطلان در آن شده است، مورد بررسی و تامل قرار گرفته است. 1. جریان استعفاء جناب مسلم بن عقیل در ادامه راه کوفه، 2. ادعای سه تحریف بزرگ از ابن عساگر در کتاب عاشورا پژوهی، 3. نقد و بررسی ادعای گزافه بودن برخی آمارها با عنوان یک کلاغ چهل کلاغ که شمار کشته های سپاه عمر سعد فقط 88 نفر ذکر نموده و مدعی شده که آمار شهداء کربلا بیش از 107 نفر نیست و یاران حضرت نیز از 89 نفر تجاوز نمی کرده است، 4. نقد و بررسی ادعای کتاب مذکور مبنی بر بطلان طلب آب توسط سیدالشهداء(ع) از دشمن.