جاودانی حدیث شیعه مرهون تلاش های محدثان شیعه در جای جای بلاد اسلامی است. در این میان محدثان شهر حلب، در نشر روایات اهل بیت علیهم السلام سهم بسزایی داشته اند. این پژوهش بر آن است تا تاریخ حدیث این سرزمین را بکاود و با معرفی نقش آفرینان عرصه حدیث شیعه در حلب، فراز و فرودهای نقل و کتابت حدیث را در این دیار به تصویر کشد. در نتیجه این تلاش، سیزده راوی با عنوان حلبی از زمان امام باقر تا امام رضا علیه السلام و چهل و شش محدث پس ازعصر ائمه علیهم السلام ـ که افتخار روایت کردن آموزه های دینی را داشته اند ـ به دست آمده است.
معتز عباسی (ح 252ـ255ق)، در شرایطی به خلافت رسید که درگیریهای دربار، اوضاع را آشفته کرده بود. به پیروی از نگاه کلی عباسیان، امامیه نیز در سامرا و به پیشوایی امام هادی(ع) و امام حسن عسکری(ع)، از نظرِ دربار جریانی مخالف به شمار میرفت. معتز، ضمن بازگرداندن حکومت به خاندان متوکل، به سنّتهای پدرش در فرمانروایی بازگشت؛ اما روزگار او، زمانه شورشهای مخالفان و از جمله امامیه بود. این پژوهش، در پاسخ به این پرسش که «معتز چه رویکرد سیاسی ـ مذهبی در برابر امامیه اتخاذ کرد؟»، بر اساس توصیف و تحلیل دادههای تاریخی، به این نتیجه رسیده است که او تحت تاثیر مادر، برادر و استادانش، خلافت را اداره میکرد و از نظر سیاسی، امامیه را حزبی مخالف میدانست و از نظر مذهبی نیز تحت تأثیر جریان اهل حدیث، امامیه را فرقهای منحرف میشمرد؛ بهویژه انتشار خبر نزدیک شدن تولد مهدی(ع) از سوی پیشگویان دربار، به عنوان پایانبخش خلافت عباسی، به واکنشهای دربار سرعت بخشید.
«علم امام» از مسائلي است که همواره اذهان علما و متفکران شيعي و حتي بسياري از پيروان ائمه عليهم السلام را به خود مشغول کرده است. بدين روي، سبب ايجاد پرسش هايي از ائمه اطهار عليهم السلام در اين باره شده است. با توجه به پرسش هاي متعددي که در اين زمينه مطرح است، اين نوشتار تنها از يک منظر به اين مساله مي پردازد که آن، علم امام از منظر علماي شيعه است، به اين که شعاع اين علم چه مقدار است و تا کجا امتداد و وسعت دارد. با وجود وحدت نظر انديشمندان شيعي در برخي حوزه هاي بحث علم امام، در بعضي موارد از جمله پرسش مزبور، پاسخ هاي واحدي دريافت نمي شود و به طور کلي، همه نظريه ها را مي توان در سه ديدگاه تقسيم کرد: رويکرد ترديد و سکوت، رويکرد محدوديت علم امام، رويکرد احاطه علمي کامل امام به همه چيز.
يكى از تأليفات كلامى شيعه كه در قرن ششم هجرى در مقابله و نقد كتابى عليه شيعه نوشته شده، كتاب مشهور به نقض است. اين كتاب به غير از محتواى كلامى و دينى خود، گنجينه اى از اطّلاعات تاريخى، مذهبى، فرهنگى، اجتماعى و ادبى مردم ايران است. با توجّه به گستردگى و پراكندگى داده هاى كتاب، اين نوشته، تنها به جستجوى گزارش ها و اطلاعاتى پرداخته كه مؤلّف در مورد مدارس و مراكز علمى- فرهنگى و نيز برخى عالمان شيعه آن دوره در شهرهاى شيعه نشين ايران، به ويژه ناحيه مركزى آن ارائه نموده است.