کتابخانه مجازی ادبیات

خلّف المستشرقون أسلاف الباحثین الغربیین حالیاً تراثاً لا بأس به من الدراسات المشرقیة والإسلامیة إستفاد منه هؤلاء الباحثون، فالإستشراق تحوّل إلى مجالات علمیة بحتة أصبحت تدرسها الکلیات ومراکز الأبحاث، لکنّ تلک الأبحاث بقیت تخدم أهداف ومصالح الغرب الإمبریالیة فی بعض الموارد، إلا أن الکثیر منها حالیاً نابعة عن وجدان باحثین غربیین أحرار یصنّفون الکتب والأبحاث من أجل إرضاء أطماحهم البحثیة واستکمالاً لمسیرتهم العلمیة. ومن جملة الحقول البحثیة المهمة التی کتب فیها الباحثون الغربیون الکثیر من هذه الدراسات، هی الدراسات الإسلامیة والحدیث الشریف منها بالتحدید سیّما الحدیث الشیعی. ومن هؤلاء الباحثین المعاصرین أستاذ جامعة إدینبرا الدکتور أندرو ج. نیومان الذی شهدنا له العدید من المساهمات فی حقل الفکر الإمامی وبالتحدید دراساته فی الحدیث الشیعی وجهود علماء الإمامیة فی العصر الصفوی وتحدیداً فی موضوع جدلیة الدین والعلماء مع السیاسة ورجالها. وما نهدف إلیه من دراستنا هذه هو نقد کتاب الباحث نیومان الهامّ عن تاریخ الحدیث الشیعی فی القرون التأسیسیة للمذهب الإمامی وأثر النهجَین الفکریَین الهامَّین عند علماء الإمامیة وهما: النهج الأصولی والنهج الإخباری الذی یمثله قم والقمّیون آنذاک فی تدوین أقدم ثلاثة مجامیع روائیة عند الشیعة الإمامیة: المحاسن للبرقی (توفی بین 274ـ280 ه‍/ 887ـ893 م) وبصائر الدرجات للصفّار القمّی (ت 290 ه‍/ 903 م) والکافی فی علم الدین للکلینی الرازی (ت 329 ه‍/ 941 م) وفق منهج التحلیل التاریخی والإستقرائی للنصوص التاریخیة والروائیة سیّما من تلک الکتب.

نگاهی بر نحوه ي تشکیل نهضت سربداران و زمینه هاي فکري وسیاسی حاکم بر آن به دلیل دوري خراسان از مرکز حکومت ایلخانان که در تبریز بود، بعد از فوت ابوسعید خراسان بیش از مناطق دیگر مستعد آشوب و تزلزل سیاسی و هم چنین شورش مدعیان امارت و یا تلاش هاي استقلال طلبانه آنها جوي متشنج و نیازمند ظهور نهضتی بود. البته در خراسان نظام ملوك طوایف به مقدار زیادي پذیرفته شده بود، و بر این مبنا در این منطقه حکومت می کردند، با تقسیم خراسان در سال 754 م بین طغاي تیمور و آل کرت که در میانه آنها در بخش طوس، خاندان جانی قربانی از طوایف مغول حکومت می کردند و جانب دارایلخانی طغاي تیمور بودند که پس از ابوسعید مدعی چنین مقامی بود . در اینجا این مسئله مطرح می شود در منطقه حد فاصل این سه قدرت، یعنی سبزوار، دامغان و سمنان نوعی خلاء قدرت وجود داشت که سربداران این خلاء را پرکردند . پژوهش حاضر براي روشن سازي زمینه ها ي فکري و سیاسی حاکم بر تشکیل نهضت سربداران با تأکید برجغرافیاي سیاسی است.