فرهنگ، دستاورد های معنوی، نامحسوس و غیرمادی انسان را می توان در دو بعد، اصولی و غیر رسمی و تود ه ای تعریف و تحلیل کرد. در حالی که نظام سیاسی نقش مهمی در فرهنگ سازی یک دوران دارد، عامه مردم نیز با ایده ، سلائق و ساز و کار های خود، بخش قابل توجهی از این فرهنگ را شکل می دهند. بخشی که باید از آن با عنوان فرهنگِ عامه نام برد. این وجه در بخش های مختلف فرهنگ جامعه به ویژه دیانت و مذهب، قابل مشاهده و مطالعه است. در کنار نقش و جایگاه کلیدی و حیاتی امامان معصوم و خاندان عصمت و طهارت علیهم السلام در شکل گیری فرهنگ تشیع، عموم شیعیان با ابراز ارادت خالصانه به میراث ماندگار ایشان یعنی مقابر و مشاهد متبرکه امام زادگان، نقشی پنهان و آشکار در تقویت و غنی سازی این فرهنگ ایفا می نمایند. نکته ای اساسی که در تحقیقات دینی، تاریخی و جامعه شناختی باید مورد توجه محققین قرار گیرد.مقاله حاضر با ارائه معنا و مفهومی علمی از فرهنگِ عامه مذهبی، به ترسیم چهارچوب قابل قبولی از این فرهنگ، تشریح سطوح مختلف آن و نقش و جایگاه امام زادگان در شکل گیری، تقویت و غنی سازی فرهنگ تشیع می پردازد. (3) این تحقیق با استفاده از منابع کتابخانه ای و روش تحقیق میدانی صورت می گیرد.  

منابع مشابه بیشتر ...

626118cc57bba.JPG

الحقبة التأسیسیة للتشیع الاثني عشري: حوار الحدیث بین قم وبغداد تألیف الدکتور أندرو ج. نیومان؛ عرض ودراسة

علی زهیر هاشم الصراف

خلّف المستشرقون أسلاف الباحثین الغربیین حالیاً تراثاً لا بأس به من الدراسات المشرقیة والإسلامیة إستفاد منه هؤلاء الباحثون، فالإستشراق تحوّل إلى مجالات علمیة بحتة أصبحت تدرسها الکلیات ومراکز الأبحاث، لکنّ تلک الأبحاث بقیت تخدم أهداف ومصالح الغرب الإمبریالیة فی بعض الموارد، إلا أن الکثیر منها حالیاً نابعة عن وجدان باحثین غربیین أحرار یصنّفون الکتب والأبحاث من أجل إرضاء أطماحهم البحثیة واستکمالاً لمسیرتهم العلمیة. ومن جملة الحقول البحثیة المهمة التی کتب فیها الباحثون الغربیون الکثیر من هذه الدراسات، هی الدراسات الإسلامیة والحدیث الشریف منها بالتحدید سیّما الحدیث الشیعی. ومن هؤلاء الباحثین المعاصرین أستاذ جامعة إدینبرا الدکتور أندرو ج. نیومان الذی شهدنا له العدید من المساهمات فی حقل الفکر الإمامی وبالتحدید دراساته فی الحدیث الشیعی وجهود علماء الإمامیة فی العصر الصفوی وتحدیداً فی موضوع جدلیة الدین والعلماء مع السیاسة ورجالها. وما نهدف إلیه من دراستنا هذه هو نقد کتاب الباحث نیومان الهامّ عن تاریخ الحدیث الشیعی فی القرون التأسیسیة للمذهب الإمامی وأثر النهجَین الفکریَین الهامَّین عند علماء الإمامیة وهما: النهج الأصولی والنهج الإخباری الذی یمثله قم والقمّیون آنذاک فی تدوین أقدم ثلاثة مجامیع روائیة عند الشیعة الإمامیة: المحاسن للبرقی (توفی بین 274ـ280 ه‍/ 887ـ893 م) وبصائر الدرجات للصفّار القمّی (ت 290 ه‍/ 903 م) والکافی فی علم الدین للکلینی الرازی (ت 329 ه‍/ 941 م) وفق منهج التحلیل التاریخی والإستقرائی للنصوص التاریخیة والروائیة سیّما من تلک الکتب.