کتابخانه مجازی ادبیات

یکی از جنبه‌های مهم حکومت‌های مختلف ایران، سیاست مذهبی آنها بود که در ساختار حکومتی‌شان تأثیر بسزایی داشت. حکومت‌های بعد از اسلام ایران، عمدتاً به عنوان تابع خلیفه عباسی، ضمن در نظر داشتن جایگاه معنوی خلافت، به دنبال کسب اعتبار برای خود نیز بودند. سیاست مذهبی خلفا حمایت از اهل تسنن بود. حکومت‌های غزنوی و سلجوقی نیز بالطبع حمایت از اهل تسنن را به عنوان سیاست مذهبی برگزیدند. مسئله این پژوهش تبیین کنش‌ها و تعاملات سیاسی حکومت‌های غزنوی و سلجوقی با شیعیان امامیه است. ظاهراً غزنویان به عنوان صاحب روشی در سیاست مذهبی حکومت‌های ایران بعد از اسلام بودند که از مذهب به عنوان دستاویزی برای دست‌یابی به اهداف خویش سود می‌بردند. در ادامه، سلجوقیان نیز، به عنوان دنبال‌کننده روش آنها البته با تساهل بیشتر، همین رویه را در پیش گرفتند. آنها از یک سو با سرکوب مخالفان داخلی، با عنوان بدمذهبان، سیطره خویش را در درون قلمرو حفظ می‌کردند و از سوی دیگر به تنظیم مناسبات با خلافت مبادرت می‌ورزیدند تا مشروعیت دینی و سیاسی را از خلیفه عباسی دریافت کنند. در دوران تسلط ترکان غزنوی و سلجوقی بر ایران، شیعیان بر حکم مذهبی «تقیه» گردن نهادند و در خفا به فعالیت فرهنگی و نفوذ در دستگاه‌های حکومتی روی آوردند. این فعالیت‌ها در دوران سلجوقی خود را نشان داد. حضور رجال و علمای شیعه در مناصب اداری شهری، همچون قضاوت، نقابت، و مناصب اداری کشوری، همچون حضور د

در دوره صفویه فرآیند رسمیت تشیع در ایران رفته رفته تکمیل شد و نوحه سرایی برای امام حسین (ع) در سراسر ایران گسترده شد. گرچه برپایی عزاداری برای امام حسین سالار شهیدان در روزگار آل بویه جنبه عمومیت یافت، در آذربایجان نوحه سرایی برای اهل بیت (ع) در وهله اول تحت تاثیر مستقیم محتشم کاشانی و سپس روضه الشهدای کاشفی سبزواری نضج گرفت. در دیوان ترکی آذری استاد شهریاد نوحه ای ساده وجود دارد که به سادگی و شیوایی ترنم شده است: حسینیه یئرلر آغلار گؤیلر آغلار .... استاد شهریار این نوحه را به استقبال از نوحه ای که به دلریش تبریزی مرثیه سرای نامی قرن سیزدهم هجری منسوب بوده، سروده است: حسینین نوحه سین دلریش یازاندا مسلمان سهلیدیر کی کافر آغلار این مقاله بر اساس منابع خطی ادبیات مرثیه، پیشینه سرایش نوحه حسینیه یئرلر آغلار گؤیلر آغلار سروده استاد شهریار را بررسی می کند. ضمن اینکه در این مقاله برخی از استقبال هایی که به ترکی آذری از مرثیه میرفتاح مراغه ای صورت گرفته درج خواهد شد.