با روی کار آمدن حکومت شیعی صفویه (1135-907 هـ.ق./1101-880 هـ.ق.) در ایران، ادبیات نیز از نوع نگاه سیاسی-اجتماعی دولت مرکزی بی تاثیر نبود. ادبیات شفاهی اقوام ایرانی از این تغییرات بی نصیب نماند. اثرگذاری مذهب و تفکرات دینی را در نمودهای زبانی، فرهنگی، عقیدتی و اجتماعی ایلات و عشایر می توان بازجست. در این نوشتار بازجستی از جلوه های دین و مذهب در حوزه ی ادب شفاهی عشایر بختیاری به عنوان یکی از اقوام نزدیک به پایتخت حکومتی صفویه (اصفهان) مورد توجه قرار می گیرد. نمونه ها و شناسایی بن مایه های این باور، بازتابی از بنیان های دینی و گرایش های مردمی است که می تواند از اراده ی عامه در گزینش و باورمندی مذهبی یا از تاثیر نوع نگاه حکومت صفویه بر مردم، نشات گرفته باشد. مبحث امامت و اعتقاد به خاندان مولا علی (ع) و رفتارهای برخاسته از تفکرات مذهبی نشانه ای از این اثرگذاری هاست که در مقاله ارایه می شود. بختیاری ها مردمانی مذهبی و تماما شیعه دوازده امامی هستند. عشق و علاقه آنها به اسلام، قرآن و سادات به عنوان خاندان نبی اکرم (ص) و علاقه مندی آنها به خاندان امامت و ولایت برگ افتخاری است بر تاریخ این قوم.

منابع مشابه بیشتر ...

626118cc57bba.JPG

الحقبة التأسیسیة للتشیع الاثني عشري: حوار الحدیث بین قم وبغداد تألیف الدکتور أندرو ج. نیومان؛ عرض ودراسة

علی زهیر هاشم الصراف

خلّف المستشرقون أسلاف الباحثین الغربیین حالیاً تراثاً لا بأس به من الدراسات المشرقیة والإسلامیة إستفاد منه هؤلاء الباحثون، فالإستشراق تحوّل إلى مجالات علمیة بحتة أصبحت تدرسها الکلیات ومراکز الأبحاث، لکنّ تلک الأبحاث بقیت تخدم أهداف ومصالح الغرب الإمبریالیة فی بعض الموارد، إلا أن الکثیر منها حالیاً نابعة عن وجدان باحثین غربیین أحرار یصنّفون الکتب والأبحاث من أجل إرضاء أطماحهم البحثیة واستکمالاً لمسیرتهم العلمیة. ومن جملة الحقول البحثیة المهمة التی کتب فیها الباحثون الغربیون الکثیر من هذه الدراسات، هی الدراسات الإسلامیة والحدیث الشریف منها بالتحدید سیّما الحدیث الشیعی. ومن هؤلاء الباحثین المعاصرین أستاذ جامعة إدینبرا الدکتور أندرو ج. نیومان الذی شهدنا له العدید من المساهمات فی حقل الفکر الإمامی وبالتحدید دراساته فی الحدیث الشیعی وجهود علماء الإمامیة فی العصر الصفوی وتحدیداً فی موضوع جدلیة الدین والعلماء مع السیاسة ورجالها. وما نهدف إلیه من دراستنا هذه هو نقد کتاب الباحث نیومان الهامّ عن تاریخ الحدیث الشیعی فی القرون التأسیسیة للمذهب الإمامی وأثر النهجَین الفکریَین الهامَّین عند علماء الإمامیة وهما: النهج الأصولی والنهج الإخباری الذی یمثله قم والقمّیون آنذاک فی تدوین أقدم ثلاثة مجامیع روائیة عند الشیعة الإمامیة: المحاسن للبرقی (توفی بین 274ـ280 ه‍/ 887ـ893 م) وبصائر الدرجات للصفّار القمّی (ت 290 ه‍/ 903 م) والکافی فی علم الدین للکلینی الرازی (ت 329 ه‍/ 941 م) وفق منهج التحلیل التاریخی والإستقرائی للنصوص التاریخیة والروائیة سیّما من تلک الکتب.