کتابخانه مجازی ادبیات

نگارنده سه معنا برای کلمه اخباری بیان می‌کند: یکی معنای قرن چهارم که تمام مورخان از جمله طبری سنی و برقی امامی را در برمی‌گیرد. ‌دوم اطلاق کلی که هر محدثی را شامل می‌شود و مانند صدوق و مجلسی و حر عاملی. سوم جریانی که در برابر علم اصول فقه ایستاده که در طول ‌قرن یازدهم تا سیزدهم بر حوزه‌های شیعی اثرگذار بودند. این دوره با مولی محمد امین استرآبادی آغاز شده و به شیخ یوسف بحرانی پایان ‌می‌گیرد. نگارنده که آرای استرآبادی را بر اساس کتابش ‌‌"‌الفوائد المدینة‌"‌‌ بررسی و گزارش می‌کند، بر آن است که میرزا مهدی اصفهانی به ‌عنوان شاگرد میرزا محمد حسین نایینی نظام معرفتی فقاهتی داشته و نمی‌توان او را اخباری به معنای سوم دانست.‌

آیا معرفت خداوند سبحان، نظری و اکتسابی است یا بدیهی و ضروری؟ این معرفت، فعل خداوند است یا محصول درک عقلی انسان؟ نگارنده در این گفتار، پاسخ این پرسش‌ها را از سخنان بیست تن از عالمان شیعه‌ی امامیه استخراج کرده و به نقل و نقد و بررسی آن‌ها پرداخته است. گفتار این عالمان، به ترتیب زمانی ـ از قرن سوم تا پانزدهم هجری قمری‌ـ مرتب شده است. در این مقاله، سخنان برخی از بزرگان شیعه‌ی امامیه مانند ابراهیم نوبختی، شیخ مفید، سید مرتضی، شیخ طوسی، ابوالصلاح حلبی، علامه حلی، ابن‌میثم بحرانی، محقق حلی، شهید اول، شهید ثانی، ملاصالح مازندرانی، شیخ مرتضی انصاری، آقا ضیاء عراقی و آیت‌الله‌ سید ابوالقاسم خویی مرور شده است.