کتابخانه مجازی ادبیات

کوفه در قرن دوم و سوم، یکی از مهم ترین مراکز علمی شیعه بود که توانست در حوزه های گوناگون علوم، به ویژه علوم حدیث، مرجعیت یابد. روایت، نقل و کتابت حدیث و نیز آموزش و تعلیم و تعلم احادیث اهل بیت علیهم السلام در کوفه سبب شد میراث باارزشی از احادیث ثبت و ضبط شود و از کوفه به مراکز و نقاط دیگر شیعی انتشار یابد. اهمیت انتقال احادیث کوفیان به نقاط دیگر و تاثیر آن بر گسترش و پیشرفت تشیع سبب شده است در منابع حدیثی و تراجم نگاری، از برخی محدثان به عنوان نخستین کسانی یاد شود که حدیث کوفیان را منتقل کرده اند. برای نمونه، اصحاب امامیه «ابراهیم بن هاشم» را نخستین کسی دانسته اند که احادیث کوفیان را در قم منتشر کرد. اما با بررسی دقیق منابع، به نظر می رسد نمی توان وی را نخستین انتشاردهنده احادیث کوفیان در قم دانست و پیش از او افراد دیگری این احادیث را به قم منتقل و آن را انتشار داده بودند. این نوشته با بررسی شواهد تاریخی و حدیثی، تاملی بر این نقل مشهور اصحاب امامیه درباره ابراهیم بن هاشم دارد.

در مقاله حاضر، با بهره گیری از دو مفهوم پارادایم و استراتژی سیاسی در بعد نظری به کاوش در اندیشه و رفتار جریان های هاشمی پس از قیام عاشورا پرداخته ایم. همچنین با نگاهی به تاثیرات عاشورا بر هاشمیان، پارادایم اعتقادی-سیاسی که متعلق به امامیه است و نیز پارادایم سیاسی که مربوط به سایر رهیافت هاست بررسی شده است.  ذیل دو پارادایم اصلی، رهیافت های علوی-فاطمی با گرایش های امامیان، حسنیان و زیدیان ؛ «علوی-غیرفاطمی» (حنفیان)؛ و رهیافت عباسی مورد کاوش قرار گرفته است. در ادامه این سه رهیافت با شاخص هایی، چون: اندیشه سیاسی؛ مبارزه با رژیم/مبارزه بر رژیم؛ مبارزه باز/پوشیده؛ اصلاح/انقلاب؛ و نحوه ارتباط با سایر رهیافت ها، سنجیده شده اند.