تاریخ ایران و اسلام در دوره قرون وسطی، خاطره ظهور و سقوط چندین دولت شهر رادر خود دارد. پدیده تاسیس دولت شهر ها در ایران به دو قرن پس از سقوط ساسانیان می رسد که در نقاط مختلف امپراطوري ساسانی حکومت هاي محلی تاسیس شد. اهداف مشترك آنها تامین خواسته هاي سیاسی مذهبی و ملی مردم ایران بوده است. ایران، پس از سقوط دولت ایلخانی نیز صحنه تاسیس دولت هاي محلی است. هرات، سیستان، سبزوار، نیشابور، تبریز و یزد و چند شهر بزرگ دیگر شاهد تاریخی بر پایی دولت شهر هاي ایرانی است که دولت هاي 1385 م) از جمله / 1337 م 788 / محلی، بر آنها حکومت کردند. دولت محلی سربداران ( 738 دولت هاي ایرانی سده هاي میانه است که قدرت آن از مردم بود. سربداران در 738 هجري در سبزوار روي کار امدند و دوازده تن از امراي محلی و خاندان هاي شیعی، پنجاه سال در محدوده شمال شرق ایران در این دولت شهر حکومت کردند. تاریخ اسلام در عصر این دولت محلی شاهد شکوفایی فرهنگ و تمدن اسلامی در زمینه حقوق و فقه اسلامی، ادبیات، عرفان و تصوف و شهرسازي است. تنها ایده ئولوژي تشیع مبتنی بر مکتب عرفانی تشیع دوازده امامی، خاستگاه مذهبی و سیاسی و اجتماعی دولت ، شهر و تمدن شهر سبزوار است. پژوهش هاي شهرشناسی دوره مدرن ومعاصر از جمله دیدگ اه هاي ماکس وبر و بروك، انواع خاستگ اه هاي اقتصادي و سیاسی و مذهبی و نظامی در پیدایش و توسعه شهر ها را مورد بررسی قرار داده اند و بر اهمیت خاستگاه اقتصادي پیش از خاستگ اه هاي دیگر تاکید کرده اند. پژوهش میان رشته اي حاضر براساس مصادر تاریخ اسلام و دید گ اه هاي علوم جامعه شناسی و سیاسی، جایگاه ایده ئولوژي را در نمونه دولت شهر سبزوار دوره سربداران را بررسی کرده است و نشان داده است که خاستگاه ایده ئولوژي پیش از خاستگاه اقتصادي در پیدایش و توسعه و ظهور مجدد شهر ها در قرون وسطی نقش داشته است.

منابع مشابه بیشتر ...

626118cc57bba.JPG

الحقبة التأسیسیة للتشیع الاثني عشري: حوار الحدیث بین قم وبغداد تألیف الدکتور أندرو ج. نیومان؛ عرض ودراسة

علی زهیر هاشم الصراف

خلّف المستشرقون أسلاف الباحثین الغربیین حالیاً تراثاً لا بأس به من الدراسات المشرقیة والإسلامیة إستفاد منه هؤلاء الباحثون، فالإستشراق تحوّل إلى مجالات علمیة بحتة أصبحت تدرسها الکلیات ومراکز الأبحاث، لکنّ تلک الأبحاث بقیت تخدم أهداف ومصالح الغرب الإمبریالیة فی بعض الموارد، إلا أن الکثیر منها حالیاً نابعة عن وجدان باحثین غربیین أحرار یصنّفون الکتب والأبحاث من أجل إرضاء أطماحهم البحثیة واستکمالاً لمسیرتهم العلمیة. ومن جملة الحقول البحثیة المهمة التی کتب فیها الباحثون الغربیون الکثیر من هذه الدراسات، هی الدراسات الإسلامیة والحدیث الشریف منها بالتحدید سیّما الحدیث الشیعی. ومن هؤلاء الباحثین المعاصرین أستاذ جامعة إدینبرا الدکتور أندرو ج. نیومان الذی شهدنا له العدید من المساهمات فی حقل الفکر الإمامی وبالتحدید دراساته فی الحدیث الشیعی وجهود علماء الإمامیة فی العصر الصفوی وتحدیداً فی موضوع جدلیة الدین والعلماء مع السیاسة ورجالها. وما نهدف إلیه من دراستنا هذه هو نقد کتاب الباحث نیومان الهامّ عن تاریخ الحدیث الشیعی فی القرون التأسیسیة للمذهب الإمامی وأثر النهجَین الفکریَین الهامَّین عند علماء الإمامیة وهما: النهج الأصولی والنهج الإخباری الذی یمثله قم والقمّیون آنذاک فی تدوین أقدم ثلاثة مجامیع روائیة عند الشیعة الإمامیة: المحاسن للبرقی (توفی بین 274ـ280 ه‍/ 887ـ893 م) وبصائر الدرجات للصفّار القمّی (ت 290 ه‍/ 903 م) والکافی فی علم الدین للکلینی الرازی (ت 329 ه‍/ 941 م) وفق منهج التحلیل التاریخی والإستقرائی للنصوص التاریخیة والروائیة سیّما من تلک الکتب.