در طول تاریخ غیبت, در برهه هاى گوناگون, شهر یا شهرهایى, مرکز حوزه هاى علمى تشیع به شمار مى آمده اند, مانند بغداد, قم, نجف, حله, جبل عامل, اصفهان. در این میان, جبل عامل از موفق ترین, اثرگذارترین و پرفایده ترین حوزه هاست. مى دانیم که در پى افول یا از رونق افتادن حوزه علمى در شهر یا کشورى, حوزه در شهر و دیار دیگرى سر برمى آورد; درمَثَلْ در سده پنجم, پس از فروپاشى حوزه شیعه در بغداد, حوزه نجف به دست پربرکت شیخ الطائفه شیخ طوسى (م:460) بنیان گذارده شد. و پس از مدتى از رونق افتاد. آن گاه حوزه حله شکوفا شد و در دوران محقق حلى (م:676) و علامه حلى (م:726) به اوج شکوفایى خود رسید و پس از دوره شاگردان علامه حلى: فخرالدین فرزند علامه (م:771) عمیدالدین (م:754) و ضیاءالدین, هردو پسر خواهر علامه, به دلیلهایى که نمى دانم در جایى شرح داده شده یا نه, به سردى گرایید. و شاگرد بزرگ و برجسته این سه بزرگوار; یعنى محمدبن مکّى شهید اول (بعد از 724 ـ 786) دمشق و جبل عامل, بویژه جِزّین را مرکز تلاشها و تکاپوهاى علمى خود قرار داد و شاگردان بسیارى پرورش داد و شهرت و آوازه اش عالمگیر شد, به گونه اى که سربداران ایران از او خواستند که به ایران بیاید; ولى او عذر آورد و لمعه دمشقیه را به گونه کرامت آمیزى نگاشت و براى آنان فرستاد.

دیگر آثار نویسنده بیشتر ...

5e25eab528b83.JPG

حج در آثار شیخ انصاری؛ کتاب‌شناسی حج در مجموعه آثار علمای شیعه (بخش سوم)

رضا مختاری

شیخ انصاری کتاب «رساله‌ای در باب مناسک حج» موافق با احتیاط نگاشته‌ تا برای همه حتی غیر مقلدین ایشان نیز مفید باشد و دلیل عمده اقبال فراوانی که از سوی علما به این کتاب شده، همین موضوع است. در میان آثاری که علمای بزرگ شیعه به فارسی در باب مناسک حج نوشته‌اند، کتاب «رساله‌ای در باب مناسک حج» نوشته شیخ مرتضی انصاری، از پرمراجعه‌ترین آثار محسوب می‌شود.

کتابشناسی/کلیات
مقاله
596e06a2ae7f3.JPG

مراکز علمی و فرهنگی: مؤسسه کتاب شناسی شیعه (مؤسسه تراث الشیعه)

رضا مختاری

این دانشنامه مشتمل بر معرفی دقیق و همه‌جانبه آثار مکتوبه شیعه امامیه و مؤلفان آنهاست و درمعرفی آثار مهم،نکات ذیل مدنظر قرار می‌گیرد: نام دقیق و کامل اثر؛نامهایی که به آن شهرت یافته است؛موضوع؛زبان؛تاریخ آغاز و انجام تألیف؛لغزشهای منابع مهم در معرفی اثر موردنظر؛محتوای اثر؛ارزش علمی؛اشاره به ابو اب و فصول؛روش مؤلف در تدوین؛کتابهای اثرگذار بر آن؛نسخه‌های خطی و چاپهای آن؛فواید گوناگونعلمی،تاریخی و کتاب‌شناختی،مانند نقل از کتابهای مفقود،مهدی الیه؛معرفی اآثر وابستهمانند:شرحها،مستدرکها،ردیه‌ها و ترجمه‌ها؛آثار مشابه؛همچنین تصویر نمونه‌هایی از دستخط و تصاویر مؤلفان؛تصویر صفحاتی از نسخه‌های خطی؛و در پایان،انواع فهارس راهنما،مانندفهرستهای موضوعی،آثار مفقود،آثار مخطوط،آثار مطبوع،آثار فارسی،آثار عربی و دیگر زبانها بهویژه فهرست آثار مربوط به هر علم،مانند کلام،فقه،حدیث با شاخه‌های مختلف آن علوم،و نیزفهرست موضوعی خاص؛مثلا ذیل فقه،آثار مربوط به غنا،رؤیت هلال،ولایت فقیه. مؤسسه به منظور نشان دادن اهتمام شیعه به حدیث و اسناد درست و برای بهره‌برداری فراواناز این گنجینۀ عظیم در دانشنامه آثار شیعه،و بزرگان شیعه،اجازات علمای شیعه را به ترتیبتاریخ وفات مجیزین،مرتب و پس از تحقیق انتقادی منتشر خواهد کرد. تألیف کتابهایی در سرگذشت آن دسته از علمای شیعه که به هر دلیل مشمومل طرح بزرگانشیعه نیستند نیز در دستور کار مؤسسه است که از این گروه تاکنون الشیخ حبیب آل مهاجرالعاملی منتشر شده است. نشریات ادواری مؤسسه برای نشر و پژوهش‌های مرتبط با موضوعات یاد شده،دو نشریۀ اداری-یکی به زبانفارسی ودیگری به زبان عربی-را در برنامۀ کار خود دارد: الف)دو فصلنامۀ کتاب شیعه در این مجله بسیاری از مباحث که در دانشنامه آثار شیعه نمی‌توان به‌طور گسترده به آنها پرداخت،مجال نشر می‌یابند

کتابشناسی/پژوهش ها/مناقب
مقاله