کتابخانه مجازی ادبیات

کان لموسم الحج خصوصیة بالغة الأهمیة عند اهل البیت( منذ أیام الاسلام الأولى فی البعثة النبویة حینما وظف الرسول الکریم محمد$ موسم الحج لنشر الإسلام بین القبائل ولتعریة قریش ومواقفها من الإسلام والمسلمین لذلک حاولت منع تواصل الرسول بینه القبائل العربیة بشتى السبل من المقاطعة والحصار ولکنها لم تنجح فااستطاع الرسول التواصل مع زعماء الخزرج والاوس فی یثرب وعرض علیهم الإسلام تقبلوا بذلک وبایعوه على النصرة والذب عنه فکان هذا من ثمرة الحج توظف الرسول الکریم ایضا الحج فی تبلیغ موقفه النهائی من وجود الشرک فی أرض العرب حینما ارسل الإمام علی بن أبی طالب% إلى مکة بتبیلغ سورة براءة عام 9 هج وفی العام التالی حج حجته حجة الوداع التی أوضح فیها التعالیم الأخیرة لدینه وجعل علی بن أبی طالب% خلیفة له ولکن لم تجری الأمور وفق ما أراد$ وفی أیام الإمام علی کان لموسم الحج الوسیلة المهمة لتبیان فساد آراء معاویة وشقه لعصا الأمة إذ لم یستطع الإمام الحج فی أیام خلافته بنفسه لانشغاله بالحروب وفی أیام الحج بین الإمام الحسن% حقیقة الصلح الذی جرى بینه وبین معاویة للناس بعدما أقطار الناس علیه یسألونه عن سبب ذلک توظف الإمام الحسین الحج لإعلان الثورة ضد یزید بن معاویة وخرج من مکة فی الترویة قاصدا العراق وکذلک الحال بباقی اهل البیت الذین وقفوا موسم الحج فی تبلیغ أحکامهم المدینة ومواقفهم من الأحداث والثورات التی اندلعت فی أیامهم وکلک وسیلة لإیصال الحقوق الشرعیة والأموال لهم واستمرت هذه الحالة إلى أیام الجواد والهادی( الذی بدأ یقل اختلاط الأئمة بالناس فی أیامهم لینعدم فی أیام الإمام العسکری% الذی لم یتمکن من الحج ام الإمام الأخیر فتذکر النصوص ان إعلان خروجه للعالم سیکون فی موسم الحج.

علامه مجلسی (ره) در بحار الانوار، متن رساله‌ای در مناسک حج را نقل کرده است که آن را در نسخه‌ای خطی از فقه رضوی یافته و با توجه به اینکه این رساله در نسخه‌های دیگر فقه رضوی وجود نداشته، متن کامل آن را در باب مستقلی به عنوان «سیاق مناسک الحج»، در ضمن کتاب الحجّ والعمرة (بحار الانوار، چاپ مؤسسة الوفاء بیروت، ج96، ص333-348) درج کرده است تا از سایر روایات وارده در مناسک حج که در سایر ابواب توزیع کرده، متمایز شده باشد.

در طول تاریخ غیبت, در برهه هاى گوناگون, شهر یا شهرهایى, مرکز حوزه هاى علمى تشیع به شمار مى آمده اند, مانند بغداد, قم, نجف, حله, جبل عامل, اصفهان. در این میان, جبل عامل از موفق ترین, اثرگذارترین و پرفایده ترین حوزه هاست. مى دانیم که در پى افول یا از رونق افتادن حوزه علمى در شهر یا کشورى, حوزه در شهر و دیار دیگرى سر برمى آورد; درمَثَلْ در سده پنجم, پس از فروپاشى حوزه شیعه در بغداد, حوزه نجف به دست پربرکت شیخ الطائفه شیخ طوسى (م:460) بنیان گذارده شد. و پس از مدتى از رونق افتاد. آن گاه حوزه حله شکوفا شد و در دوران محقق حلى (م:676) و علامه حلى (م:726) به اوج شکوفایى خود رسید و پس از دوره شاگردان علامه حلى: فخرالدین فرزند علامه (م:771) عمیدالدین (م:754) و ضیاءالدین, هردو پسر خواهر علامه, به دلیلهایى که نمى دانم در جایى شرح داده شده یا نه, به سردى گرایید. و شاگرد بزرگ و برجسته این سه بزرگوار; یعنى محمدبن مکّى شهید اول (بعد از 724 ـ 786) دمشق و جبل عامل, بویژه جِزّین را مرکز تلاشها و تکاپوهاى علمى خود قرار داد و شاگردان بسیارى پرورش داد و شهرت و آوازه اش عالمگیر شد, به گونه اى که سربداران ایران از او خواستند که به ایران بیاید; ولى او عذر آورد و لمعه دمشقیه را به گونه کرامت آمیزى نگاشت و براى آنان فرستاد.

این دانشنامه مشتمل بر معرفی دقیق و همه‌جانبه آثار مکتوبه شیعه امامیه و مؤلفان آنهاست و درمعرفی آثار مهم،نکات ذیل مدنظر قرار می‌گیرد: نام دقیق و کامل اثر؛نامهایی که به آن شهرت یافته است؛موضوع؛زبان؛تاریخ آغاز و انجام تألیف؛لغزشهای منابع مهم در معرفی اثر موردنظر؛محتوای اثر؛ارزش علمی؛اشاره به ابو اب و فصول؛روش مؤلف در تدوین؛کتابهای اثرگذار بر آن؛نسخه‌های خطی و چاپهای آن؛فواید گوناگونعلمی،تاریخی و کتاب‌شناختی،مانند نقل از کتابهای مفقود،مهدی الیه؛معرفی اآثر وابستهمانند:شرحها،مستدرکها،ردیه‌ها و ترجمه‌ها؛آثار مشابه؛همچنین تصویر نمونه‌هایی از دستخط و تصاویر مؤلفان؛تصویر صفحاتی از نسخه‌های خطی؛و در پایان،انواع فهارس راهنما،مانندفهرستهای موضوعی،آثار مفقود،آثار مخطوط،آثار مطبوع،آثار فارسی،آثار عربی و دیگر زبانها بهویژه فهرست آثار مربوط به هر علم،مانند کلام،فقه،حدیث با شاخه‌های مختلف آن علوم،و نیزفهرست موضوعی خاص؛مثلا ذیل فقه،آثار مربوط به غنا،رؤیت هلال،ولایت فقیه. مؤسسه به منظور نشان دادن اهتمام شیعه به حدیث و اسناد درست و برای بهره‌برداری فراواناز این گنجینۀ عظیم در دانشنامه آثار شیعه،و بزرگان شیعه،اجازات علمای شیعه را به ترتیبتاریخ وفات مجیزین،مرتب و پس از تحقیق انتقادی منتشر خواهد کرد. تألیف کتابهایی در سرگذشت آن دسته از علمای شیعه که به هر دلیل مشمومل طرح بزرگانشیعه نیستند نیز در دستور کار مؤسسه است که از این گروه تاکنون الشیخ حبیب آل مهاجرالعاملی منتشر شده است. نشریات ادواری مؤسسه برای نشر و پژوهش‌های مرتبط با موضوعات یاد شده،دو نشریۀ اداری-یکی به زبانفارسی ودیگری به زبان عربی-را در برنامۀ کار خود دارد: الف)دو فصلنامۀ کتاب شیعه در این مجله بسیاری از مباحث که در دانشنامه آثار شیعه نمی‌توان به‌طور گسترده به آنها پرداخت،مجال نشر می‌یابند