انسان، آن گاه كه به خداى خويش، به حقيقت معرفت توجّه مىكند، خود را مخلوق و مملوك و محتاج به تمام ذات او مىيابد. پس عبوديت و بندگى او را بالاترين كمال خويش مىداند. در اين مقاله، راه رسيدن به حقيقت معرفت خدا از نظر عبد الجليل قزوينى رازى و ديگر عالمان شيعى و نيز از منظر آيات قرآن و روايات اهل بيت عليهم السلام بررسى شده است. توحيد خداى تعالى و اسما و صفات الهى، بخشهاى ديگر اين تحقيق را به خود اختصاص دادهاند.
مصحف امام علی(ع) که نسخه دستنوشته آن حضرت از قرآن کریم به املاء پیامبر اکرم(ص) میباشد جزء میراث و منابع گرانبهای علوم امامان شیعه است. وجود این مصحف بر طبق روایات هر دو مذهب شیعه و اهلسنت مورد تأیید قرار گرفته و غیرقابل انکار میباشد. دیدگاه مشهور عالمان شیعه این است که محتوای مصحف علی(ع) در ترتیب سورهها و احتمالاً در تعداد اندکی از آیات و وجود تفسیر و تأویل آنها با مصحف موجود تفاوت دارد. اما برخی از معاصران معتقدند که میان این مصحف با قرآن موجود در چینش آیات و سُوَر تفاوتی نیست بلکه صرفاً در مصحف علی(ع) تفسیر، تأویل و شأن نزول آیات ذکر شده است. در این نوشتار ضمن معرفی محتوای این مصحف، دیدگاههای مختلف شیعه و سنی مورد بررسی قرار گرفته و شبهات وهابیت در رد وجود مصحف پاسخ داده شده است. نیز به نقد و بررسی دیدگاههای متفاوت دانشمندان شیعه در نحوه چینش آیات و سُوَر مصحف امام(ع) پرداخته و ضمن نقد برخی از نظریات که تفاوت دو مصحف را فقط به چینش سورهها فروکاهیدهاند، دیدگاه معاصران مقبولتر ارزیابی گردیده است.
در این مقاله دیدگاه میرزا مهدی اصفهانی دربارۀ نفس و بدن نقل و بررسی میشود، در این راستا ضمن اشاره به مباحثی همچون معنا و حقیقت روح و نفس و تفاوت آن دو، راه شناخت و معرفت روح، اقسام روح و نفس، نیازمندی نفس به بدن و نقش روح و نفس در حقیقت انسان، به مراحل و چگونگی شکلگیری و خلقت انسان (موجود مرکب از روح و بدن)، جوهر اصلی وجود انسان (طینت روح و بدن)، خلقت روح و نقش آن پیش از بدن (عالم ارواح)، خلقت بدن و ترکیب روح و بدن (عالم ذرّ)، جریان روح و بدن در اصلاب ارحام، نفس و بدن در رحم مادر، نفس و روح در دنیا، نفس و روح در برزخ، نفس و روح در قیامت و بهشت و جهنم پرداخته میشود.
آیا معرفت خداوند سبحان، نظری و اکتسابی است یا بدیهی و ضروری؟ این معرفت، فعل خداوند است یا محصول درک عقلی انسان؟ نگارنده در این گفتار، پاسخ این پرسشها را از سخنان بیست تن از عالمان شیعهی امامیه استخراج کرده و به نقل و نقد و بررسی آنها پرداخته است. گفتار این عالمان، به ترتیب زمانی ـ از قرن سوم تا پانزدهم هجری قمریـ مرتب شده است. در این مقاله، سخنان برخی از بزرگان شیعهی امامیه مانند ابراهیم نوبختی، شیخ مفید، سید مرتضی، شیخ طوسی، ابوالصلاح حلبی، علامه حلی، ابنمیثم بحرانی، محقق حلی، شهید اول، شهید ثانی، ملاصالح مازندرانی، شیخ مرتضی انصاری، آقا ضیاء عراقی و آیتالله سید ابوالقاسم خویی مرور شده است.