546c3e9d127c1.jpg

مجموعه مقالات کنگره بزرگداشت عبدالجلیل رازی قزوینی(1): تشيّع و تصوّف در كتاب «نقض»

كتاب نقض، در قرن ششم به منظور پاسخ دادن به شبهاتى عليه شيعيان، توسط شيخ عبد الجليل قزوينى نگاشته شده و عقايد شيعه و اوضاع جامعه شيعى آن عصر، در آن، منعكس گرديده است. در اين مقاله، به بررسى رابطه تشيّع و تصوّف از نظرگاه كتاب، پرداخته شده است. نويسنده كتاب، شيعه واقعى را كسى مى‏داند كه به امامت و خلافت بلافصل ائمّه عليهم السلام بعد از پيامبر صلى الله عليه و آله معتقد است و صحابه را انسان‏هاى محترم مى‏شمارد و در اعتقاد خود اعتدال مى‏ورزد. او در كتاب، متصوّفه حقيقى را افراد شايسته‏اى مى‏داند كه به بسيارى از باورهاى شيعيانْ معتقد هستند؛ چرا كه آنها را عدلى‏مذهب و مثبتان توحيد و به دور از جبر و تشبيه و عقايد باطل و دوستدار ائمّه عليهم السلام دانسته و از آنها كراماتى نقل كرده و دليل بر فضيلت ايشان مى‏داند و حتّى بر اين باور است كه برخى از آنها شيعه هستند. در نتيجه، اگرچه خاستگاه اصلى تصوّف، اهل سنّت است، ولى متصوّفه حقيقى، به خاطر صفاى باطن و رسيدن به بسيارى از حقايق، به مذهب حقّه، بسيار نزديك شده‏اند و شيعيان، آنان را دوست دارند. پس ارتباط تنگاتنگى ميان تشيّع و تصوّف وجود دارد؛ اگرچه در مقابل، به صوفىِ دروغين هم اشاره كرده و آنان را به طور كلّى از سنّت پيامبر صلى الله عليه و آله به دور مى‏داند كه هيچ ارتباطى با تشيّع ندارند.

منابع مشابه بیشتر ...

626118cc57bba.JPG

الحقبة التأسیسیة للتشیع الاثني عشري: حوار الحدیث بین قم وبغداد تألیف الدکتور أندرو ج. نیومان؛ عرض ودراسة

علی زهیر هاشم الصراف

خلّف المستشرقون أسلاف الباحثین الغربیین حالیاً تراثاً لا بأس به من الدراسات المشرقیة والإسلامیة إستفاد منه هؤلاء الباحثون، فالإستشراق تحوّل إلى مجالات علمیة بحتة أصبحت تدرسها الکلیات ومراکز الأبحاث، لکنّ تلک الأبحاث بقیت تخدم أهداف ومصالح الغرب الإمبریالیة فی بعض الموارد، إلا أن الکثیر منها حالیاً نابعة عن وجدان باحثین غربیین أحرار یصنّفون الکتب والأبحاث من أجل إرضاء أطماحهم البحثیة واستکمالاً لمسیرتهم العلمیة. ومن جملة الحقول البحثیة المهمة التی کتب فیها الباحثون الغربیون الکثیر من هذه الدراسات، هی الدراسات الإسلامیة والحدیث الشریف منها بالتحدید سیّما الحدیث الشیعی. ومن هؤلاء الباحثین المعاصرین أستاذ جامعة إدینبرا الدکتور أندرو ج. نیومان الذی شهدنا له العدید من المساهمات فی حقل الفکر الإمامی وبالتحدید دراساته فی الحدیث الشیعی وجهود علماء الإمامیة فی العصر الصفوی وتحدیداً فی موضوع جدلیة الدین والعلماء مع السیاسة ورجالها. وما نهدف إلیه من دراستنا هذه هو نقد کتاب الباحث نیومان الهامّ عن تاریخ الحدیث الشیعی فی القرون التأسیسیة للمذهب الإمامی وأثر النهجَین الفکریَین الهامَّین عند علماء الإمامیة وهما: النهج الأصولی والنهج الإخباری الذی یمثله قم والقمّیون آنذاک فی تدوین أقدم ثلاثة مجامیع روائیة عند الشیعة الإمامیة: المحاسن للبرقی (توفی بین 274ـ280 ه‍/ 887ـ893 م) وبصائر الدرجات للصفّار القمّی (ت 290 ه‍/ 903 م) والکافی فی علم الدین للکلینی الرازی (ت 329 ه‍/ 941 م) وفق منهج التحلیل التاریخی والإستقرائی للنصوص التاریخیة والروائیة سیّما من تلک الکتب.