يكى از پيشنيازهاى مهم در تحكيم اصول عقايد و اعتقادات اسلامى، آشنايى با فرقهها و مذاهب و نحلههاى مختلف شكل گرفته در مكتب اسلام و عقايد خاصّ هر كدام از آنهاست. بديهى است كه در اين راستا، كتب و منابع نسبتاً قديمى و نزديك به عصر پيدايش در هر يك از مكاتب و فرقه ها- كه نقل آنها از وقايع و عقايد پيروانِ فرق و مكاتب، به صورت عَن حسّ و شهودى و يا نسبتاً عن حسّ و شهودى است- از اهمّيت بسيار ويژهاى برخوردار هستند. يكى از كتب و منابع قديمى كه در اين راستا، لازم است مورد استفاده و مراجعه محقّقان اين عرصه قرار بگيرد، كتاب نقض (اثر مرحوم عبد الجليل قزوينى رازى، از عالمان سده ششم هجرى قمرى) است. البتّه هر چند كه اصل اين كتاب را به نظر نگارنده، نمىتوان از جمله آثار قوى و منسجم شيعه به حساب آورد-؛ چرا كه اشتباهات و تناقضهاى آشكارى در اين كتاب ديده مىشود-، با اين حال، از برخى جهات، اطّلاعات آمده در اين اثر، به جهت قدمتِ آن، حائز اهميّت اند. از اين رو، در اين پژوهش، به بيان يادكردهاى مصنّف اين كتاب، در باره عقايد خاصّ هر يك از فرقههاى موجود تا آن زمان، پرداخته شده و نكات قابل تأمّل آن، معرفى گرديده است.