نويسنده اين اثر اسد حيدر از علماى معاصر شيعه اماميه است. اين كتاب در چهار جلد تنظيم شده و هر جلد شامل دو جزء است كه البته تفكيك اجزاء، تغييرى در تسلسل صفحات هر جلد ندارد. كتاب به منزله دائرة المعارف كوچكى در تاريخ و فقه و حديث شيعى است و نويسنده به نقد و تحليل تاريخى موضوع موردنظر خود نشسته و از عقايد و آراء شيعى در برابر انتقادهاى وارده بر اين طايفه عالمانه دفاع ميكند. به اقتضاى عنوان كتاب، نويسنده مىبايست در محدوده فقه جعفرى و ارتباط آن با مذاهب چهارگانه اهل سنت سخن بگويد و يا مذهب جعفرى را با ديگر مذاهب مقايسه كند، اما چنين نيست بلكه بسيار فراتر رفته و در عرصههايى گام برداشته كه گاه هيچ ارتباط مستقيمى با موضوع كتاب ندارد. گويا موضوع اصلى براى نويسنده «شيعه» بوده و لذا در هر مناسبتى عرصه سخن را چنان فراخ گرفته كه بتواند از مواضع شيعه در زمينههاى مختلف اعتقادى، كلامى، سياسى، اخلاقى، علمى و فقهى دفاع كند و هر ابهامى را بزدايد؛ هر چند كه ارتباطى با امام صادق و مذاهب چهارگانه نداشته باشد.
شيخ اسد حيدر بن محمد بن عيسى از خاندانى مشهور در عراق است كه به سال 1327 قمرى در نجف اشرف ديده به جهان گشود. اساتيد از اساتيد او مرحوم آيةالله حكيم و آيةالله خويى ميتوان نام برد. وى پس از آشنايى با علامه امينى و كتاب الغدير، علاقمند شد تا درباره اهل بيت قلم زند. آثار كتاب الامام الصادق(ع) يكى از آثار او در اين زمينه است. برخى از كتب ديگرى كه از او بر جاى مانده عبارتند از: مع الحسين فى نهضته، عائشه و التشريع الاسلامى، الشيعه فى قفس الاتهام، تاريخ الكوفه، الصحابة في نظر الشيعة الاماميه. آثار اين عالم امامى در ميان اهل سنت و انديشمندان آنان جايگاهى داشته و اين نشان دهنده روش تأليف و برخورد علمى او تواند بود. او را به كثرت مطالعه و تأليف و حسن خلق وصف كردهاند. اسد بر خلاف شيوه جارى بدون لباس معمول روحانى بود و تنها عقال عربى بر سر داشت. اسد حيدر خطيب و شاعر نيز بود و برخى اشعار و سخنرانيهايش در عراق شورى بر پا كرد. گويا همين فعاليتهاى او سبب سخت گيرى نظام حاكم بر عراق شد و او مجبور به ترك اين كشور گرديد و سرانجام به سال 1364 شمسى در كويت درگذشت و جنازهاش به نجف منتقل و به خاك سپرده شد. شيخ اسد حيدر بن محمد بن عيسى از خاندانى مشهور در عراق است كه به سال 1327 قمرى در نجف اشرف ديده به جهان گشود. اساتيد از اساتيد او مرحوم آيةالله حكيم و آيةالله خويى ميتوان نام برد. وى پس از آشنايى با علامه امينى و كتاب الغدير، علاقمند شد تا درباره اهل بيت قلم زند. آثار كتاب الامام الصادق(ع) يكى از آثار او در اين زمينه است. برخى از كتب ديگرى كه از او بر جاى مانده عبارتند از: مع الحسين فى نهضته، عائشه و التشريع الاسلامى، الشيعه فى قفس الاتهام، تاريخ الكوفه، الصحابة في نظر الشيعة الاماميه. آثار اين عالم امامى در ميان اهل سنت و انديشمندان آنان جايگاهى داشته و اين نشان دهنده روش تأليف و برخورد علمى او تواند بود. او را به كثرت مطالعه و تأليف و حسن خلق وصف كردهاند. اسد بر خلاف شيوه جارى بدون لباس معمول روحانى بود و تنها عقال عربى بر سر داشت. اسد حيدر خطيب و شاعر نيز بود و برخى اشعار و سخنرانيهايش در عراق شورى بر پا كرد. گويا همين فعاليتهاى او سبب سخت گيرى نظام حاكم بر عراق شد و او مجبور به ترك اين كشور گرديد و سرانجام به سال 1364 شمسى در كويت درگذشت و جنازهاش به نجف منتقل و به خاك سپرده شد.
دوره فاطمیان از دورههای برجسته تاریخ اسلام است که با توجه به گستره زمانی و وسعت قلمرو حکومتی سزاوار تحقیقات جدی و جدید است. حکومت دویستسالهشان بر مصر و تأثیرگذاریشان بر تمدن اسلامی به خودی خود کافی است که آنها را شایسته چنین امعان نظری کند. تحقیق حاضر با هدف شناخت اقدامات عملی فاطمیان مصر در راستای کمک به ایجاد تمدن اسلامی انجام شده است. بدین منظور اقدامات عملی خلفای فاطمی، که از مظاهر تمدنساز محسوب میشود، نظیر مناسبات ایشان با قدرتهای همجوار، ساخت و ایجاد مراکز علمی و کتابخانهها، تشکیل کرسیهای علمی در قالب دارالحکمهها و دارالعلمها و فعالیتهای دیگر نظیر ترجمه و تألیف کتب بررسی شده است. پژوهش حاضر به روش توصیفیتحلیلی با استناد به منابع تاریخی و دست اول بر این نکته نیز تأکید میکند که فاطمیان در دوره حکومت بر مصر توانستند به دلیل اقتضائات سیاسیاجتماعی در جهت آرمانهای آزادیخواهانهشان و در راستای کمک به تمدنسازی مسلمانان سیاست تسامحگرایانهای را در پیش بگیرند. اتخاذ این رویکرد و سیاست تساهل و تسامح در برابر ادیان و مذاهب دیگر به میزان چشمگیری در شکلگیری تمدن اسلامی قرون سوم و چهارم، که از آن به دوران طلایی تمدن اسلامی یاد میشود، تأثیرگذار بوده و چون مناسبات این دولت با دولتهای همجوار و همزمان در این تأثیرگذاری و نقش آنان در شکوفایی فرهنگ و تمدن و رواداری مذهبی تأثیر داشته است، این محور نیز در آغاز نوشتار بررسی میشود.
«امام کاظم» (علیهالسلام) در ابتدای امامت، با چالشهایی روبه رو بوده اند که این چالشها موجب شده است تا اقدامات ایشان به عنوان قرینه فعلی علاوه بر دلایل نقلی مورد توجه باشد. اهداف اصلی تحقیق، چگونگی و دلایل امامت امام موسی بن جعفر (علیهالسلام) و نیز اقدامات ایشان در اثبات این موضوع با استفاده از منابع شیعه و اهل سنت است. سوال اصلی این تحقیق نیز بدین شرح است که «مهمترین اقدامات امام کاظم (علیهالسلام) در راستای اثبات امامت ایشان با توجه به چگونگی و دلایل امامت ایشان در منابع شیعه و اهل سنت چیست؟» این تحقیق با روش توصیفی، تحلیلی و تطبیقی، به این نتیجه دستیافت که برای انتخاب امام، شرایطی مانند «وصیت، علم خاص، ودایع و سن» بهعنوان ملاک تعیینشده که بنا به دلایل قدرمتیقن، مشخص میشود که امام کاظم (علیهالسلام) شرایط امامت را داشته است. علاوه بر احادیث و دلایل منقول در قبال امامت ایشان، مهمترین اقدامات ایشان که عبارت است از وارستگی مادی و سیاسی، شفافسازی در غصب حکومت شیعیان، مقابله علمی با جریانهای انحرافی و فرقههای مختلف شیعه، مناظره با خلفای عباسی و انتخاب رویکرد تقیه، گویای این است که طرز فکر امام کاظم (علیهالسلام) طرز فکر یک «ولی، امام و زعیم» امت است؛ زیرا از یکسو جامعه شیعیان را از طریق تقیه و وکالت مدیریت کرده و از طرفی، برای اثبات حقانیتشان از طرق مختلف مانند مناظره و شجاعت در بیان، تلاش نموده و ازنظر علمی و فرهنگی نیز با بزرگترین چالش زمان خود، مقابله نموده و خطمشی آگاهانهای را بنیانگذاری نمودهاند.