کتابخانه مجازی ادبیات

خلّف المستشرقون أسلاف الباحثین الغربیین حالیاً تراثاً لا بأس به من الدراسات المشرقیة والإسلامیة إستفاد منه هؤلاء الباحثون، فالإستشراق تحوّل إلى مجالات علمیة بحتة أصبحت تدرسها الکلیات ومراکز الأبحاث، لکنّ تلک الأبحاث بقیت تخدم أهداف ومصالح الغرب الإمبریالیة فی بعض الموارد، إلا أن الکثیر منها حالیاً نابعة عن وجدان باحثین غربیین أحرار یصنّفون الکتب والأبحاث من أجل إرضاء أطماحهم البحثیة واستکمالاً لمسیرتهم العلمیة. ومن جملة الحقول البحثیة المهمة التی کتب فیها الباحثون الغربیون الکثیر من هذه الدراسات، هی الدراسات الإسلامیة والحدیث الشریف منها بالتحدید سیّما الحدیث الشیعی. ومن هؤلاء الباحثین المعاصرین أستاذ جامعة إدینبرا الدکتور أندرو ج. نیومان الذی شهدنا له العدید من المساهمات فی حقل الفکر الإمامی وبالتحدید دراساته فی الحدیث الشیعی وجهود علماء الإمامیة فی العصر الصفوی وتحدیداً فی موضوع جدلیة الدین والعلماء مع السیاسة ورجالها. وما نهدف إلیه من دراستنا هذه هو نقد کتاب الباحث نیومان الهامّ عن تاریخ الحدیث الشیعی فی القرون التأسیسیة للمذهب الإمامی وأثر النهجَین الفکریَین الهامَّین عند علماء الإمامیة وهما: النهج الأصولی والنهج الإخباری الذی یمثله قم والقمّیون آنذاک فی تدوین أقدم ثلاثة مجامیع روائیة عند الشیعة الإمامیة: المحاسن للبرقی (توفی بین 274ـ280 ه‍/ 887ـ893 م) وبصائر الدرجات للصفّار القمّی (ت 290 ه‍/ 903 م) والکافی فی علم الدین للکلینی الرازی (ت 329 ه‍/ 941 م) وفق منهج التحلیل التاریخی والإستقرائی للنصوص التاریخیة والروائیة سیّما من تلک الکتب.

بررسی کتاب«النفض»،از آثار کلامی شیعه از نوع ردیه‌نویسی،موضوع‌ این مقاله است.این کتاب در قرن ششم هجری در شهر ری و در پاسخ به‌ کتاب«بعض فضائح الروافض»نگاشته شده که با سخنان ناشایست و موضع‌گیری‌های خود،درصدد ایجاد تفرقه میان شیعیان و سنیان بوده‌ است.کتاب النفض با روی‌کرد کلامی تدوین یافته،اما با توجه به اطلاعات‌ تاریخی پراکنده‌ای که در آن به چشم می‌خورد،اهمیت تاریخی مهمی یافته‌ است.اوضاع سیاسی-اجتماعی عصر نویسنده و تاریخ تشیع می‌باشد. عبد الجلیل قزوینی رازی نویسنده کتاب النفض،از متکلمان،عالمان و سخن‌وران نام‌دار ری به شمار می‌آید.اهمیت تاریخی کتاب به اخبار و گزارش‌هایی برمی‌گردد که درباره اوضاع سیاسی-اجتماعی آن زمان‌ نگاشته است.