خلّف المستشرقون أسلاف الباحثین الغربیین حالیاً تراثاً لا بأس به من الدراسات المشرقیة والإسلامیة إستفاد منه هؤلاء الباحثون، فالإستشراق تحوّل إلى مجالات علمیة بحتة أصبحت تدرسها الکلیات ومراکز الأبحاث، لکنّ تلک الأبحاث بقیت تخدم أهداف ومصالح الغرب الإمبریالیة فی بعض الموارد، إلا أن الکثیر منها حالیاً نابعة عن وجدان باحثین غربیین أحرار یصنّفون الکتب والأبحاث من أجل إرضاء أطماحهم البحثیة واستکمالاً لمسیرتهم العلمیة. ومن جملة الحقول البحثیة المهمة التی کتب فیها الباحثون الغربیون الکثیر من هذه الدراسات، هی الدراسات الإسلامیة والحدیث الشریف منها بالتحدید سیّما الحدیث الشیعی. ومن هؤلاء الباحثین المعاصرین أستاذ جامعة إدینبرا الدکتور أندرو ج. نیومان الذی شهدنا له العدید من المساهمات فی حقل الفکر الإمامی وبالتحدید دراساته فی الحدیث الشیعی وجهود علماء الإمامیة فی العصر الصفوی وتحدیداً فی موضوع جدلیة الدین والعلماء مع السیاسة ورجالها. وما نهدف إلیه من دراستنا هذه هو نقد کتاب الباحث نیومان الهامّ عن تاریخ الحدیث الشیعی فی القرون التأسیسیة للمذهب الإمامی وأثر النهجَین الفکریَین الهامَّین عند علماء الإمامیة وهما: النهج الأصولی والنهج الإخباری الذی یمثله قم والقمّیون آنذاک فی تدوین أقدم ثلاثة مجامیع روائیة عند الشیعة الإمامیة: المحاسن للبرقی (توفی بین 274ـ280 ه/ 887ـ893 م) وبصائر الدرجات للصفّار القمّی (ت 290 ه/ 903 م) والکافی فی علم الدین للکلینی الرازی (ت 329 ه/ 941 م) وفق منهج التحلیل التاریخی والإستقرائی للنصوص التاریخیة والروائیة سیّما من تلک الکتب.
"این غیبت همچنان ادامه دارد و تا آخر زمان نیز که حضرت مهدی(عج)با رجعت خود مجددا دعالت را روی زمین احیا کند به طول خواهد انجامید5. برخی قائل شدند که او در همان جوان سالی از دنیا رفته است؛برخی دیگر چنین پنداشتهاند که او در کهنسالی ررحلت کرده است و برخی دیگر اساسا وجود او را انکار کرده بر آن شدند که امام حسن عسکری(ع)اصلا فرزند پسری نداشته است و گروهی نیز از زنده بودن پسر امام یازدهم(ع)به عنوان مهدی غایب و رجعت او در آخر زمان دفاع کردهاند. در اینجا بیان دلایل امامیه برای غیبت امام خالی از فایده نخواهد بود،این دلایل را در چهار دسته میتوان بیان کرد: 1-حفظ جان امام دوازدهم(ع):در احادیثی که برخی از آنها به پیامبر(ص)منسوب است بر ضرورت غیبت حضرت قائم(عج)تاکید شده است،این احادیث دلیل این امر را در خطر بودن جان امام بیان کردهاند25. مجددا یادآور میشویم که به منظور به دست آوردن نگرشی منسجم و سازگار از باورهای امامیه نخستین،لازم است ضمن در نظر گرفتن عناصر مختلف و متفاوت این مکتب،کلیت آن را نیز لحاظ کنیم: 1-دلیل تاریخی:قائم(عج)برای گرفتن انتقام خون حسین(ع)رجعت خواهد کرد. دلیل سوم به نوعی مکمل دلیل دوم است؛به این معنا که دینهایی را که مهدی(عج)احیا میکند دیگر فقط شریعت ظاهری نیستند،بلکه همزمان از معانی و تعالیم باطنی نیز برخوردارند و این همان آگاهی تامی است که تمام انسانها(به واسطه امام) از اسرار وجود و اسرار دین خود به دست میآورند و بیشک در اینجاست که تعریف امام باقر(ع)از واژه«مهدی»قابل فهم خواهد بود:«مهدی[هدایت شده]از آن جهت مهدی نامیده شده که[انسان را]به تعلیم سری هدایت میکند»."