کتابخانه مجازی ادبیات

شهاب‌الدین فتیان شاغوری (530-615)، ادیب و شاعر دشمقی در سده ششم و اوایل سده هفتم هجری است که دیوان اشعار وی به تصحیح احمد الجندی منتشر شده و محتوای آن عمدتا شامل قصایدی در مدح پادشاهان و امیران و وزیران است. درباره مذهب و عقیده وی تقریبا همه منابع سکوت کرده‌اند، اما نویسنده این مقاله، شواهد متعددی از لابه‌لای دیوان وی ارائه داده که نشان دهنده اعتقادات شیعی شاعر و ارادت وی به اهل بیت علیهم السلام است و چنین نتیجه گرفته که فتیان شاغوری، شاعر شیعه ناشناخته‌ای است که تا کنون هیچ یک از نویسندگان شیعه، به تشیع وی پی نبرده‌اند.

عمادالدین نسیمی، از شاعران متعهد شیعی، با عاطفه‌ای صادق و قلمی ساده و روان، اشعاری زیبا و دل‌انگیز در مدح و رثای پیامبر (ع) و اهل‌بیت (ع) ایشان به زبان ترکی سروده است. دیوان ترکی این شاعر نام‌دار ایرانی، بیان‌گر بخشی از فرهنگ و ادبیات این مرز و بوم است که تاکنون از لحاظ علمی به آن توجه نشده و غبار فراموشی هم‌چنان بر صفحات آن سنگینی می‌کند. این پژوهش که اساس آن توصیف و تحلیل است، به تحلیل بن‌مایه‌های شیعی و نقد ادبی دیوان نسیمی می‌پردازد و بدین ترتیب، بخشی از ادبیات و فرهنگ شیعی کشور را معرفی می‌کند که در قالب زبان غیرملی تبلور یافته است. نسیمی در دیوان ترکی، خود را ولایی نامیده و از ولایت و حقانیت اهل‌بیت (ع) سخن گفته و در بیان بزرگی و کرامت پیامبر (ص) و اهل‌بیت: و بیان مظلومیت آنها به ویژه امام حسین (ع)، قلم‌فرسایی کرده است. وی شاعری صوفی است و هنگام سخن از اهل‌بیت (ع)، بیش‌تر از آیات قرآنی و اصطلاحات عارفانه مانند «تجلی»، «وحدت وجود» و «کشف و شهود» استفاده می‌کند. شعر شیعی نسیمی، به دلیل نگرش واقع‌بینانه، بیش‌تر جنبه خطابی دارد و خیال شعری کم‌تر در آن به چشم می‌خورد. هم‌چنین شاعر تحت تاثیر آموزه‌های ادبیات عرفانی، در مدح اهل‌بیت (ع) به تغزل نیز می‌پردازد. غزل او هر چند رنگ و بوی غزل انسانی و زمینی دارد، به دلیل آمیختگی با آیات قرآنی و اوصاف فرازمینی، غزل عرفانی و روحی محسوب می‌شود.