کتابخانه مجازی ادبیات

خلّف المستشرقون أسلاف الباحثین الغربیین حالیاً تراثاً لا بأس به من الدراسات المشرقیة والإسلامیة إستفاد منه هؤلاء الباحثون، فالإستشراق تحوّل إلى مجالات علمیة بحتة أصبحت تدرسها الکلیات ومراکز الأبحاث، لکنّ تلک الأبحاث بقیت تخدم أهداف ومصالح الغرب الإمبریالیة فی بعض الموارد، إلا أن الکثیر منها حالیاً نابعة عن وجدان باحثین غربیین أحرار یصنّفون الکتب والأبحاث من أجل إرضاء أطماحهم البحثیة واستکمالاً لمسیرتهم العلمیة. ومن جملة الحقول البحثیة المهمة التی کتب فیها الباحثون الغربیون الکثیر من هذه الدراسات، هی الدراسات الإسلامیة والحدیث الشریف منها بالتحدید سیّما الحدیث الشیعی. ومن هؤلاء الباحثین المعاصرین أستاذ جامعة إدینبرا الدکتور أندرو ج. نیومان الذی شهدنا له العدید من المساهمات فی حقل الفکر الإمامی وبالتحدید دراساته فی الحدیث الشیعی وجهود علماء الإمامیة فی العصر الصفوی وتحدیداً فی موضوع جدلیة الدین والعلماء مع السیاسة ورجالها. وما نهدف إلیه من دراستنا هذه هو نقد کتاب الباحث نیومان الهامّ عن تاریخ الحدیث الشیعی فی القرون التأسیسیة للمذهب الإمامی وأثر النهجَین الفکریَین الهامَّین عند علماء الإمامیة وهما: النهج الأصولی والنهج الإخباری الذی یمثله قم والقمّیون آنذاک فی تدوین أقدم ثلاثة مجامیع روائیة عند الشیعة الإمامیة: المحاسن للبرقی (توفی بین 274ـ280 ه‍/ 887ـ893 م) وبصائر الدرجات للصفّار القمّی (ت 290 ه‍/ 903 م) والکافی فی علم الدین للکلینی الرازی (ت 329 ه‍/ 941 م) وفق منهج التحلیل التاریخی والإستقرائی للنصوص التاریخیة والروائیة سیّما من تلک الکتب.

تعبیر «یونسی» درباره برخی از راویان شیعی در کتاب رجال شیخ طوسی یکی از تعبیرهای مورد مناقشه و احیانا ابهام آمیز در رجال شیعه است. بر اساس بررسی های انجام شده در پژوهش حاضر ، معانی چون : تلمیذ یونس و من اصحاب یونس به منطور بیان ذم یا مدح راوی - که برخی محققان برای تعبیر یونسی بیان کرده اند- نمی تواند معانی صحیحی بوده و منظور دقیق از این تعبیر را مشخص و روشن کند. برای بررسی دقیق رابطه نمونه هایی از راویانی که چنین تعبیری درباره آنان به کار رفته با یونس بن عبدالرحمن بررسی نقش آنان در ترویج معتقدات یونس بن عبدالرحمن نشان می دهد که تعبیر یونسی درباره عده ای از راویان به طور صحیح و دقیق به معنای « شاخص بودن وی در طرفداری از نحله کلامی خاص منتسب به یونس» است که دست کم در نظر برخی مانند مشایخ قم بر ذم راوی دلالت داشته است.