کتابخانه مجازی ادبیات

با رحلت رسول خدا، توجه به رویکرد صلح‌محورِ آن حضرت به منظور حفظ انسجام جامعة اسلامی و اتحاد مسلمانان کم‌تر شد. اما با شروع خلافت امیرالمؤمنین و التزام عملی ایشان به قرآن و سنت پیامبر، توجه به این امر نیز رنگی تازه به خود گرفت. مروری بر عملکرد امام در دوران کوتاه خلافت ایشان و مطالعة موردی جنگ جمل، بر پایة کهن‌ترین متون تاریخی، براین امر گواه است. بر این ‌اساس، پرسش پژوهش حاضر آن است که چه مستندات تاریخی‌ای از نحوة عملکرد امام علی در وقایع پیرامون جنگ جمل وجود دارند که با بهره‌گیری از آن‌ها بتوان بر توجه آن حضرت به حفظ انسجام جامعة اسلامی و اتحاد مسلمانان با رویکردی صلح‌محور صحه ‌گذارد؟ نتیجة این پژوهش توصیفی - تحلیلی، آن است که ایشان با محوریت جلوگیری از ایجاد افتراق در جامعه، ضمن شفاف‌سازی اوضاع برای مردم و فرستادن نمایندگانی نزد فتنه‌انگیزان، با رویکردی صلح‌طلب کوشیدند تا از منتهی‌ شدن فتنه به جنگ جلوگیری نمایند. همان‌طورکه پس از اتمام نبرد، با پرهیز از خشونت و رفتار دین‌محور با بازماندگان، عدم‌مماشات در امور جامعة اسلامی (انتخاب حکم‌ران) و نوشتن نامه و تشریح وقایع برای مردم کوفه و مدینه، در حفظ انسجام جامعة اسلامی و اتحاد مسلمانان کوششی حداکثری داشتند.

صحابه‌نگاری که به طور جدی از قرن سوم هجری آغاز گشت، با ورود اسلام به سایر سرزمین‌های اسلامی راه یافت؛ زیرا صحابه‌نگاران، اصحاب را واسطه میان پیامبر و امت و نیز آشنایان به سنت و سیره رسول خدا می‌پنداشتند. اما صحابه‌نگاری‌هایی که در مناطق مختلف تدوین شد، تحت‌تأثیر جریانات فکری ـ سیاسی، شکل‌های مختلفی به خویش گرفت و علاوه بر کمیت و حجم، در محتوا و روایات این آثار، تأثیرات بسزایی برجای نهاد. این جریانات فکری ـ سیاسی، سبب گشت تا صحابه‌نگاران در پی حل، پاسخ‌گویی و یا مقابله با این تفکرات، روایاتی را از اصحاب انعکاس دهند، که در جهت تأیید ایدئولوژی مورد توافق خویش و یا در راستای حاشیه‌رانی گفتمان‌های نامطلوب جامعه باشد. پژوهش پیش ‌روی، تلاش خواهد کرد تا شیوة بازیابی الاستیعاب در ترجمه خلفای نخستین را تحلیل کند تا نشان دهد که اگرچه این کتاب، به بازتاب همان روایات سده‌های نخست هجری می‌پردازد، گزینش، چینش و چگونگی کاربرد واژگان آن در جهت طرد و یا برجسته‌سازی برخی از اصحاب شکل گرفته است تا به فرآیند سیاسی ـ مذهبی زمانه پاسخ قاطعی دهد و یا در جهت تأیید این فرآیند‌ها و ایدئولوژی‌ها حرکت نماید.

سبک شناسی یکی از مکتب نقدی جدید است که با پیشرفت زبان شناسی ترقی کرده و روز به روز در حال شکوفایی و پیشرفت می باشد. این مکتب نقدی به بررسی تحلیل های زبانی پرداخته و عوامل موثر در بنای یک اثر و ویژگی های فنی آن را مورد تجزیه و تحلیل قرار می دهد. سبک شناسی اساس تحلیل یکی از آثار ادبی معاصر ایران در این مقاله است. آیت الله محمدحسین غروی اصفهانی معروف به کمپانی از علما و عرفای بنام معاصر و صاحب دیوان اشعار عربی «الانوار القدسیه»، و متخلص به مفتقر می باشد. در دیوان اشعار فارسی و عربی ایشان، اشعار بسیاری در مدح خاندان عصمت و طهارت به چشم می خورد که از جمله آنها می توان به مدحیه بلند وی در مدح امام رضا(ع) اشاره کرد که به زبان عربی سروده شده است. پژوهش حاضر قصد دارد قصیده ادبی- عرفانی آیت الله غروی در مدح امام رضا(ع) را با استفاده از اسلوب توصیفی- تحلیل بررسی کرده و سه سطح سبک شناسی یعنی سطح آوایی، دلالی و ترکیبی این شعر را مورد ارزیابی و واکاوی قرار دهد. از مهم ترین نتایج این پژوهش این است که با به کار بردن سبک شناسی به عنوان مکتبی از مکاتب نقد ادبی، به خوبی می توان بنیه عمیق یک اثر ادبی را در سه سطح تحلیل نمود و زیبایی های آن را دریافت. همچنین، آیت الله غروی اصفهانی(کمپانی) یکی از شاعران توانمند و چیره دست ادبیات معاصر ایران است که با وجود دارا بودن دو دیوان شعر به زبان های فارسی و عربی با اشعار بسیار در مدح پیامبر و اهل بیت مطهرشان، متاسفانه گمنام مانده و مورد توجه و بررسی شایسته قرار نگرفته است.