در این مقاله درباره امام مهدی علیه السلام و تفکر مهدوی در جامعه اسلامی بحث شده است. این که حقیقت امام مهدی (ع) یک مساله تاریخی است و یا فلسفی و این که این تفکر چگونه در اندیشه سیاسی مسلمانان تاثیر گذاشته است از مباحثی است که در این مقاله به آن پرداخته شده است. برخی عناوین آن عبارتند از: نظریه امامت الهی برای اهل سنت، فلسفه عصمت، انحصار امامت در ذریه امام حسین(ع)، مساله وراثت، استمرار امامت تا روز قیامت، ادعای جعفر بن علی به امامت، المحمدیه و النفیسیه، الحیاری، الجنینیون، دلایل نقلی بر وجود امام مهدی(ع)، دلایل تاریخی، دلایل فلسفی و نقد و بررسی آنان
غیبت امام دوازدهم علیهالسلام، بهویژه آغاز غییبت کبری که از سال 329 ق آغاز شد، آغاز دوران دشواری در جامعه شیعی به لحاظ اعتقادی بود که شیعیان، با بحران بزرگی مواجه شده و به حیرتی عجیب گرفتار شدند. نوشتار حاضر، با استفاده از روش توصیفی تحلیلی، پس از اشارهای کوتاه درباره غیبیت صغری و کبری و چگونگی آغاز غیبت کبری، به بررسی وضعیت اعتقادی شیعیان و حیرتی که آنان بدان گرفتار شدند پرداخته و علل آن را بررسی کرده و سپس، به نقش برجسته عالمان شیعه برای رفع این حیرت پرداخته است. بر اساس این تحقیق، در این دوران، سردرگمی گسترده و بحرانی فراگیر دامنگیر شیعیان بوده که شیعیان از بغداد تا اقصی نقاط خراسان، درگیر آن بوده و باعث پراکنده شدن شیعیان به فرقههای گوناگون شده بوده است. سه عامل طولانی شدن غیبت، اختناق و شدت تقیه، و شبههافکنی فرقههای دیگر بهویژه زیدیه و معتزله از مهمترین عوامل پیدایش این بحران بوده است. اما آنچه اهمیت بیشتری داشت، نقش عالمان شیعه در زدودن این بحران و حیرت، و روشنگری آنان در این جهت بود. آثار بسیاری در قرن چهارم و پنجم هجری از سوی بسیاری از بزرگان شیعه نگاشته شد که نشانه اهتمام آنان به رفع بحران از جامعه شیعه به حساب میآید.