کتابخانه مجازی ادبیات

تاریخ ولادت و شهادت امام جواد(ع) از جمله موضوعاتی است که گزارش های تاریخی چندگانه ای از آن، در منابع تاریخی آمده است. رسیدن به نتیجه ای روشن در این گونه موارد، علاوه بر افزودن آگاهی های قابل اعتماد درباره معصومان(ع)، به شناخت بهتر زمان صدور برخی روایات و رویدادها مدد می رساند. این مقاله برای تعیین زمان دقیق تولد و شهادت امام جواد(ع)، با بررسی گزارش های موجود در منابع شیعه و اهل سنت درباره سال و ماه تولد امام(ع)، گزارش های تولد آن حضرت در غیر سال 195 قمری و نیز گزارش تولد ایشان در دهم ماه رجب را نامعتبر و گزارش تولد آن حضرت در پانزدهم ماه رمضان سال 195 قمری را مستند و برتر از دیگر گزارش ها شمرده است. این نوشتار، گزارش های دال بر شهادت امام جواد(ع) در غیر سال 220 قمری را نیز دارای اعتبار ندانسته و گزارش شهادت آن حضرت در آخر ماه ذی قعده سال 220 قمری را برتر از دیگر گزارش ها نهاده است.

امام جواد (ع) در دوران امامت خود، با اوضاع خاصى به لحاظ سياسى و فرهنگى مواجه بودند. هم‏زمانى حاكميت مأمون و معتصم با دوران حيات آن حضرت از يك‏سو و وضعيت اجتماعى- فرهنگى جامعه به ويژه فعاليت فرقه‏هاى انحرافى و مذاهب شيعى از سوى ديگر، امام جواد (ع) را بر آن داشت تا براى اداره امور شيعيان، و مبارزه سياسى اعتقادى با مظاهر زور و تزوير، روش‏هايى را به كار گيرند كه در واقع ادامه همان سياست‏هاى امام رضا (ع) در برابر مأمون بود. مقاله حاضر توصيفى تحليلى بوده و مطالب آن به روش كتابخانه‏اى گردآورى شده است. نتايج نشان داد، امام جواد (ع) با توجه به اوضاع سياسى اجتماعى آن عصر، از روش «تقيه» و سياست «مبارزه مخفى» براى رهبرى شيعيان و مبارزه با حاكمان استفاده كردند.