نهاد وکالت از عصر امام صادق علیهالسلام مطرح و سازماندهی شد، در عصر امامان بعدی روز به روز بر دامنه فعالیت آن افزوده گردید و در شرایط سیاسی و اجتماعی گوناگون، تغییرات و تحولاتی را تجربه کرد. از جمله اهداف این سازمان، پدیدآوردن مجموعهای از وکیلان، با برنامهای مشخص بود تا در گوشه و کنار جهان اسلام، به ویژه در سرزمینهایی که شمار شیعیان بیشتر بود، به فعالیت بپردازد. این سازمان نقش مهمی در برقراری ارتباط میان شیعیان و مراکز استقرار رهبری شیعه ایفا میکرد.
تحتوي مصادر حديث الشيعة على كمٍّ كبير بل هائل من تراث أئمة أهل البيت (عليهم السلام) وما رُوي عنهم، ولكنّ نعلم أن رواياتهم وأخبارهم ليست منحصرة في مصادر الشيعة فقط، والباحث في تراثهم (عليهم السلام) يجد في ثنايا مصادر التراث الإسلامي القديمة بمختلف مواضيعها، كالفقه والحديث والسيرة والتاريخ، مرويات كثيرة أخرى عن أئمة أهل البيت (عليهم السلام).
سازمان های وکالت امامیه و دعوت اسماعیلیه دو نهاد سری بودند که هرکدام با هدف انتشار و استمرار فعالیت های عقیدتی،سیاسی و تبلیغی خود در نواحی متعدد سرزمین های اسلامی و در چارچوب برنامه ای منظم و سازمان یافته ، با محوریت امامان و سلسله وکلا و داعیان خود به وجود آمدند.امامان معصوم (علیهم السلام) در عصر حضور برای تسهیل و امکان بهتر ارتباط با شیعیان سازمان وکالت را تشکیل دادند و امامان اسماعیلیه نیز با ایجاد سازمان دعوت و بهره گرفتن از داعیان خود کوشش نمودند ارتباط منظم با پیروان خود را فراهم کنند.لازم به ذکر است که اهمیت بررسی تطبیقی این دوسازمان موجب قضاوت بهتر تاریخی نسبت به سیاست ها،اهداف وعملکرد آنان می شود. پرسش اصلی در این مقاله این است که دو سازمان وکالت و دعوت چه وجوه اشتراک و افتراقی در چگونگی شکل گیری و پیدایش سازمانی خود داشته اند؟در پاسخ می توان گفت،سازمان وکالت امامیه در شرایط خاص تاریخی دوره امام صادق(ع) به بعد بنا به دلایل افزایش تدریجی شیعیان ، سخت گیری روز افزون دولت عباسی ، دشمنی دیگر رقبا و مخالفان عقیدتی و سیاسی نسبت به آنان ،توسط امامان معصوم شکل گرفت.امامان(علیهم السلام) با اهداف چندگانه ساسی-اجتماعی به هدایت شیعیان ، حفظ ارتباط و صیانت از آنان ، گسترش و تحکیم عقاید شیعه ،احقاق حق اهل بیت و ترویج معارف شیعه کوششی مستمر داشتند.اسماعیلیه نیز با تشکیل سازمان دعوت مدعی امامت منصوص اسماعیل و فرزندش محمد بن اسماعیل، به عنوان امام پس از امام صادق(ع) بودند.
آل کیا حکومتی شیعی و محلی بود که در فاصله ی سده های هشتم تا دهم هجری قمری ، در نواحی واقع در شرق سفید رود موسوم به « بیه پیش » قدرت را به دست گرفت . فرمانروایان این حکومت جملگی از سادات بودند که نسب خود را به امام سجاد ( ع ) می رساندند . آنها دویست و پنج سال در نواحی شرقی سفید رود حکومت کردند . اساس حکومت آنها متکّی بر امور نظامی و زمینداری بود و حاکمان آل کیا در رأس قدرت نظامی و سیاسی قرار داشتند . در سال 1000 هجری قمری با حمله ی شاه عباس به قلمرو آنان و فرار خان احمد خان ( آخرین حاکم آل کیا ) به خارج از گیلان ، بساط حکومت کیایی برچیده شد . این نوشتار بر آن است تا سیاست مذهبی حاکمان کیایی و تأثیر آن در حفظ وحدت و انسجام قلمرو آنان را تبین نماید.
آل کیا حکومتی شیعی و محلی بود که در فاصله ی سده های هشتم تا دهم هجری قمری ، در نواحی واقع در شرق سفید رود موسوم به « بیه پیش » قدرت را به دست گرفت . فرمانروایان این حکومت جملگی از سادات بودند که نسب خود را به امام سجاد ( ع ) می رساندند . آنها دویست و پنج سال در نواحی شرقی سفید رود حکومت کردند . اساس حکومت آنها متکّی بر امور نظامی و زمینداری بود و حاکمان آل کیا در رأس قدرت نظامی و سیاسی قرار داشتند . در سال 1000 هجری قمری با حمله ی شاه عباس به قلمرو آنان و فرار خان احمد خان ( آخرین حاکم آل کیا ) به خارج از گیلان ، بساط حکومت کیایی برچیده شد . این نوشتار بر آن است تا سیاست مذهبی حاکمان کیایی و تأثیر آن در حفظ وحدت و انسجام قلمرو آنان را تبین نماید.