کتابخانه مجازی ادبیات

کتاب بستان الناظرین فی معرفه ائمه الهادین اثر محمد یوسف بیکا که در سال 1119 - 1120 نوشته شده، شرح چهل حدیثی است که نویسنده ضمن آن سعی کرده است به مسائل مختلفی که به تشیع و اعتقادات صحیح او مربوط می شود، بپردازد. در واقع، می توان آن را اثری در معرفی شیعه و ویژگی های آن دانست. نویسنده در نوشتار پیش رو، با ارائه گزارشی از کتاب، محتوای آن را در بوته بررسی قرار داده است.

خاندان‌‌های شیعی در حفظ و گسترش معارف و آموزه‌های تشیع در تاریخ فکری این مذهب نقشی اساسی ایفا کرده‌اند. در تبیین این نظریه می‌توان آل طاووس را به عنوان یک نمونه‌ی عینی مطرح کرد. این دودمان از سلاله‌ی سادات بود که در قرن هفتم هجری قمری، خدمات ارزشمندی را به جوامع شیعی ارائه داد. آل طاووس از خانواده‌های پر نفوذ در آن دوره بودند که منصب نقابت را به شکل موروثی در میان خود داشتند و از این طریق منشأ خدمات سیاسی و اجتماعی سرنوشت‌سازی برای شیعیان شدند. برجسته‌ترین چهره‌ی این خاندان، ابن طاووس است که در سیره‌ی سیاسی، اخلاقی، عرفانی و تدوین آثار دعایی، تحولی جریان‌ساز در مکاتب فقهی- حدیثی شیعه به وجود آورد و در فرهنگ شیعی عصر صفوی و به ویژه در جریان اخباری مقبولیتی در خور یافت. برادر وی، احمد بن طاووس با تبویب حدیث و ایده‌های نو در رجال و درایه، به همراه فرزندش عبدالکریم، موجبات رشد مکتب اصولیان را تا حد قابل توجهی فراهم آورد. آثار متعددی از این خاندان در زمینه‌های فقه و حدیث، تاریخ و تراجم، مناقب‌نگاری، اخلاق، تفسیر، رجال و درایه موجود است که بر اعتبار جایگاه علمی آن‌ها در نزد عالمان شیعه و تأثیرگذاری در مکاتب فکری شیعه می‌افزاید. تکاپوهای علمی این خاندان در زمینه‌ی نشر و تدوین آثار ارزنده‌ی علمی که از عصر یورش مغولان آغاز شده بود و تا دوره‌ی صفویه را در برمی‌گرفت زمینه‌های رشد مشرب فکری تشیع را فراهم آورده است. این مقاله می‌کوشد تا تأثیر این خاندان را در بالندگی مکتب فکری شیعیان، بر پایه‌ی روش تحقیق تاریخی، بررسی و بیان کند.