کتابخانه مجازی ادبیات

علویان در طول یک صد و هفتاد سال حکومت خود در علم و ادبیات طبرستان موثر واقع شدند. هرچند با گذشت زمان جانشینان آنان به تدریج از داعیه های نخستین دور شده، تنها ظاهر و شکل شعار گونه ای از آرمان های اولیه را نگه داشتند.دامنه نفوذ نهضت های علمی و ادبی آنان به تدریج از مرزهای طبرستان گیلان و دیلم پا بیرون نهاد و مردمان سایر بلاد نیز آیین علویان را پذیرا شدند. نهضت های علمی و ادبی علیان در سایه سار اقدامات آنان بوده است که از مهم ترین اقدامات آنان می توان به این موارد اشاره کرد: توجه به اصحاب علوم و ادبیات، تشویق و حمایت مادی و معنوی از آنان، تاسیس مساجد ، مدارس علمیه و کتابخانه ها، توجه به شعر و ادبیات به عنوان اهرمی در جهت نشر و گسترش عقائد سیاسی و مذهبی شیعه. این گفتار بر آن است که ضمن بررسی جایگاه علوم و ادبیات در گستره حکومت علویان طبرستان ، دلائل توفیق آنان را باز شناسد و به تحلیل و ارزیابی آن بپردازد.

بخش وسیعی از ادبیات کودکان، متأثّر از جریان هاي حماسی، اخلاقی و تربیتی است. اینگونه ادبیات، همیشه با نمادهاي قدرت، متأثّر از فِکرت، برخاسته از باورها و تاریخ یک ملّت عجین بوده و در ادبیات نقش آفرینی می نماید؛ که با دادخواهی، ظلم ستیزي و پیروزي مردم در مقابل حکومت و جریان ظلم، پیام و رسالت اخلاقی خود را در ذهن جامعه و به تبع در تربیت کودکان نهادینه نموده و برجاي میگذارد. حماسه هایی از نوع، جنگهاي ملّی، اعم از دفاع و کشورگشایی، حماسه هاي دینی و مذهبی، مانند حماسهي عاشورا، حماسههاي پهلوانی از جمله داستان رستم و سهراب و یا از نوع عیاري مانند رابین هود و دیگر قصص و حکایتهایی که جایگاهی را در بین ادبیات ایران و جهان باز نموده و مورد وفاق ادبیات ملّتها میباشد. نهضت سربداران نیز با برخورداري از شخصیتهاي عقیدتی و حماسی همچون، شیخ خلیفه ها، عبدالرّزاقها و... میتواند فضایی براي پرداختن به قصه هایی از جنس شاهنامه ولی واقعی و حماسی، در ادبیات کودك باز نموده و فرصتی براي معرفی این نهضت بزرگ ملّی به مردم در ادبیات جهان فراهم آورد. پژوهش حاضر بر آن است تا با ذکر چند نمونه از قصص و حکایتهاي حماسی نهضت سربداران و تحلیل و بررسی آنان، به ضرورت و هم ترازي و شایستگی این نهضت براي ورود به ادبیات کودکان بپردازد. نویسندگان این مقاله سعی و اهتمام دارند تا با اثبات این مدعا، با اغتنام فرصت، به عنوان دستاوردي علمی، آموزشی و تاریخی، در کنگرهي بزرگ سربداران، پیشنهاد ورود حکایت هایی از نهضت سربداران را براي درج در کتاب هاي دورهي آموزش ابتدایی کشور (سال پنجم یا ششم تحصیلی ابتدایی) به وزارت محترم آموزش و پرورش پیشنهاد نمایند.

ماتمکده، عنوان کتابی است از مولا قربان ابن رمضان بادشتی رودباری قزوینی متخلّص به بیدل که موضوع آن مقتل حسینی(ع) است. این کتاب حوادث حماسه سال 61 هجری را از لحظات شهادت امام حسین(ع) تا گسیل داشتن کاروان اسیران با سرهای مطهر شهدا از کربلا به کوفه و شام و نهایتاً برگشتن اسرا به کربلا در اربعین اول در بردارد. کتاب که تاریخ اتمام آن 1267 ه . ق است در قالب نظم و نثر تألیف گردیده و از حیث ادبی و بلاغی از اهمیت به سزایی برخوردار است. این پژوهش می کوشد تا شرح مختصری پیرامون ترجمة حال مصنّف و جایگاه ادبی و میزان تأثیرگذاری وی در نوع ادبی «مرثیه» و مقتل نویسی به دست دهد. آنگاه درباره نام، موضوع، محتوا و ساختار ماتمکده بحث خواهد شد. در ادامه، سبک جایگاه تاریخی اثر نیز به اجمال تحلیل شده و به نقش عنصر تعلیم در این اثر با ذکر بعضی عناوین و نقل نمونه ای مختصر اشاره خواهد شد. آنگاه در نقد محتوایی- ساختاری آن شواهدی ذکر خواهد شد. ماتمکده بیدل قزوینی از جمله مهم ترین و کم نظیرترین مقتل های فارسی در تاریخ ادبیات ایران است که هم به لحاظ ادبی و هم به جهت تاریخی اهمیت خاصی دارد و از این رو، تصحیح، توضیح و انتشار آن در راستای احیاء و معرفی یکی از برترین مفاخر مکتوب ادبیات آیینی ایران اسلامی، شایسته و بلکه بایسته می نماید.