کتابخانه مجازی ادبیات

ظلم ستیزی و عدالت طلبی از اهداف بسیاری از جنبش ها در تاریخ ایران بوده است. این مفاهیم زمانی برجسته می شدند که مردم تحت سلطهٔ حاکمان مستنبد قرار داشتند و اوضاع سیاسی،اجتماعی و اقتصادی رو به وخامت می گذاشت. عصر مغولان و ایلخانان از جمله این دوره های تاریخ ایران است که ظلم و بی عدالتی در جامعه گسترش یافت و باعث پدید آمدن جنبش های مردمی ظلم ستیز و عدالت طلب شد. نهضت شیعی سربداران در قرن هشتم هجری قمری از جنبش های ظلم ستیز و عدالت طلب مخالف مغولان بودکه توانست با بازتولید مفاهیم ظلم ستیزانه و عدالت طلبانه شیعی حدود نیم قرن در خراسان حکومتی را تشکیل دهد . این پژوهش می کوشد تا پاسخی به این سوال دهد که چرا مفهوم ظلم ستیزی و عدالت طلبی بیشترین نقش را در تشکیل و موفقیّت حکومت سربداران خراسان داشته است ؟نتایج پژوهش بر این نکته تاکید دارد که عدالت طلبی و ظلم ستیزی نهضت سربداران تحت تاثیر نهضت عاشورا و فرهنگ اهل بیت قرار داشته است و این نهضت با توسل به این مفاهیم موفق به تشکیل حکومت شد. لذا شناسایی و معرفی اهداف ظلم ستیزانه و عدالت طلبانه نهضت شیعی سربداران از اهداف این پژوهش به شمار می آید. روش تحقیق به شیوه توصیفی و تحلیل و متکی بر منابع کتابخانه ای است.

دادخواهی ملّت ایران در نهضت و سرزمین سربداران، از جمله وقایع دینی مذهبی به شمار می رود که کمتر کسی است که این نهضت را بدون نام سبزوار و مردم شیعه مذهب آن بشناسد. در این میان آن چه در تاریخ این نهضت حماسی بزرگ مظلوم به نظر میرسد، نقش پهلوانان در آغاز نهضت و سرانجام بخشیدن به پیروزي و دادخواهی آن است؛ تا جایی که جایگاه حرکت مردمی برگرفته ازباورهاي اخلاقی و پهلوانی علیه ظلم را نادیده انگاشته و کم رنگ تر از آن چه بوده است، نشان میدهد. رجوع مردم به پهلوان عبدالرّزاق به حکم اعتراض از مطالبهي حکومت مغولان، با فراتر رفتن از حد باج و خراج حکومتی، تا شراب و شاهد، سبب شد تا خاستگاه مردم، با پشتوانهي آیین پهلوانی و دادخواهی به قیام برانجامد و هدایتگري و خاستگاه مردم را بر اساس ادبیات حماسی متأثر از آیین پهلوانی و رجوع مردم به پهلوانان براي دادخواهی و ظلم ستیزي از جمله شخص پهلوان عبدالرّزاق، نقش اخلاقی و آیینی به خود گیرد؛ تا جایی که با ایجاد دار، آیین سربدار را براي خود تا براندازي ظلم رقم میزنند. در این پژوهش سعی گردیده است، با استناد به منابع کتابخانهاي و اسناد موجود، به بررسی نقش پهلوانان و آیین پهلوانی در نهضت سربداران بپردازد.