کتابخانه مجازی ادبیات

ظلم ستیزی و عدالت طلبی از اهداف بسیاری از جنبش ها در تاریخ ایران بوده است. این مفاهیم زمانی برجسته می شدند که مردم تحت سلطهٔ حاکمان مستنبد قرار داشتند و اوضاع سیاسی،اجتماعی و اقتصادی رو به وخامت می گذاشت. عصر مغولان و ایلخانان از جمله این دوره های تاریخ ایران است که ظلم و بی عدالتی در جامعه گسترش یافت و باعث پدید آمدن جنبش های مردمی ظلم ستیز و عدالت طلب شد. نهضت شیعی سربداران در قرن هشتم هجری قمری از جنبش های ظلم ستیز و عدالت طلب مخالف مغولان بودکه توانست با بازتولید مفاهیم ظلم ستیزانه و عدالت طلبانه شیعی حدود نیم قرن در خراسان حکومتی را تشکیل دهد . این پژوهش می کوشد تا پاسخی به این سوال دهد که چرا مفهوم ظلم ستیزی و عدالت طلبی بیشترین نقش را در تشکیل و موفقیّت حکومت سربداران خراسان داشته است ؟نتایج پژوهش بر این نکته تاکید دارد که عدالت طلبی و ظلم ستیزی نهضت سربداران تحت تاثیر نهضت عاشورا و فرهنگ اهل بیت قرار داشته است و این نهضت با توسل به این مفاهیم موفق به تشکیل حکومت شد. لذا شناسایی و معرفی اهداف ظلم ستیزانه و عدالت طلبانه نهضت شیعی سربداران از اهداف این پژوهش به شمار می آید. روش تحقیق به شیوه توصیفی و تحلیل و متکی بر منابع کتابخانه ای است.

دولت سربداران که از آن به عنوان برجسته ترین نهضت آزادیبخش قرن چهاردهم میلادي در خاورمیانه یاد می شود، مجموعه شیعی مذهب بودند که مدت پنجاه سا ل در منطقه خراسان حکومت کردند . این حرکت در واقع طغیان خشم فروخورده مردمی بود که به دنبال هجوم هولناك چنگیز خان وحاکمیت مغولان بر ایران ، توانستند با استفاده از خلاء قدرت به وجود آمده پس از مرگ ابوسعید ایلخان ، حکومتی مستقل وایرانی ایجاد نمایند . یکی از موارد موثردر تضعیف و اضمحلال دولت سربداران ، سلسله قتل هاي داخلی است که در میانزمامداران این حکومت اتفاق افتاده است . به گونه اي که شاید به جرأت بتوان مدعی شد ، در هیچ یک از دولت هایی که ازابتداي ورورد اسلام در ایران تشکیل گردیده ، این حجم وسیع خویش کشی وجود نداشته است . از مجموع دوازده امیري که بر سریر حکومت سربداران تکیه زدند، هشت تن از آنان قربانی اختلافات داخلی شدند . علت اصلی این امر را می توان در جناح بندي دولت آنها به دو گروه سربداران وشیخیان جست وجو کرد . متاسفانه این اختلافات داخلی سربداران موجب گردید تا عمر ا ین دولت بیش از نیم قرن دوام نیاورد و سرانجام با حمله تیمور گورکانی بساط این سلسله به طور کامل برچیده شود. در این پژوهش سعی گردیده است تا با بررسی قتل هاي داخلی در میان امراي سربدار، نقش آن در تضعیف این دولت مورد کنکاش قرار بگیرد.