سربداران با تکیه بر بن مایه هاي فرهنگی غنی و پربار که در منطقۀ بیهق موجود بود، توانستند پیش درآمدي بر حکومت هاي مستقل شیعی در تاریخ این سرزمین بنگارند که پس از آن، از سوي دولت هاي دیگر، الگوبرداري شد؛ بن مایه هایی همچون: فرهنگ صوفی درویشی، فرهنگ ایرانی پهلوانی و فرهنگ شرف؛ چنین فرهنگی در ایران کنونی، به استناد آثار منتشرشده در حوزة فیلم و کتاب و مقاله، تداوم داشته است و آسیب شناسی حکومت سربداران، نه براي نقد ایشان که براي آموختن درس هایی قابل کاربست و عنایت در زمان حاضر را بایسته می سازد. مقالۀ حاضر در چارچوب این رسالت و نگاه، با تکیۀ بر روش تفسیر انتقادي و تمرکز بر نقد درونی و استفاده از داده هاي کتابخانه اي، ضمن عنایت به این نکته که تحلیل فرهنگی سربداران، اهمیت بیشتري داشته اما ادبیات کمتري دارد و همچنین نیم نگاهی به جایگاه بحث هاي فرهنگی در زمانۀ حاضر، در تلاش است تا بررسی نماید که سربداران از چه بن مایه هاي فرهنگی اي براي خیزش خود استفاده نموده و چه سرمایه ها و دست مایه هاي فرهنگی اي در اختیار داشتند که بتوانند از آن ها براي تحکیم قدر ت و مدیریت اجتماع تحت امر خود بهره گیرند و تا چه اندازه در این راستا درست و بهینه عمل نمودند . بررسی حاضر نشان می دهد، بن مایه هاي فرهنگی پیش گفته(فرهنگ صوفی درویشی، فرهنگ ایرانی پهلوانی،فرهنگ شرف ) به خوبی از سوي سربداران به کار رفت اما همین سرمایه ها، در ادامۀ مسیر با مدیریت نادرست و مصرف نابجا، نتوانست در خدمت تحکیم قدرت و مدیریت اجتماعی از سوي سربداران قرار گیرد. این بخش از تاریخ سربداران، براي امروز ما، درس هاي حیاتی بسیاري دارد.

منابع مشابه بیشتر ...

5ccf29a06a1da.JPG

واکاوی مفاهیم ظلم ستیزی و عدالت خواهی در نهضت شیعی سربداران خراسان

سعیده قره چاهی, شمس الدین نجمی

ظلم ستیزی و عدالت طلبی از اهداف بسیاری از جنبش ها در تاریخ ایران بوده است. این مفاهیم زمانی برجسته می شدند که مردم تحت سلطهٔ حاکمان مستنبد قرار داشتند و اوضاع سیاسی،اجتماعی و اقتصادی رو به وخامت می گذاشت. عصر مغولان و ایلخانان از جمله این دوره های تاریخ ایران است که ظلم و بی عدالتی در جامعه گسترش یافت و باعث پدید آمدن جنبش های مردمی ظلم ستیز و عدالت طلب شد. نهضت شیعی سربداران در قرن هشتم هجری قمری از جنبش های ظلم ستیز و عدالت طلب مخالف مغولان بودکه توانست با بازتولید مفاهیم ظلم ستیزانه و عدالت طلبانه شیعی حدود نیم قرن در خراسان حکومتی را تشکیل دهد . این پژوهش می کوشد تا پاسخی به این سوال دهد که چرا مفهوم ظلم ستیزی و عدالت طلبی بیشترین نقش را در تشکیل و موفقیّت حکومت سربداران خراسان داشته است ؟نتایج پژوهش بر این نکته تاکید دارد که عدالت طلبی و ظلم ستیزی نهضت سربداران تحت تاثیر نهضت عاشورا و فرهنگ اهل بیت قرار داشته است و این نهضت با توسل به این مفاهیم موفق به تشکیل حکومت شد. لذا شناسایی و معرفی اهداف ظلم ستیزانه و عدالت طلبانه نهضت شیعی سربداران از اهداف این پژوهش به شمار می آید. روش تحقیق به شیوه توصیفی و تحلیل و متکی بر منابع کتابخانه ای است.