کتابخانه مجازی ادبیات

اصل تحلیل خمس اجمالا مسلم است. حکم تحلیل خمس، از جانب اکثر ائمه (ع) صادر شده است. متعلق تحلیل همه ی ائمه (ع)، اعم از متقدم و متاخر یکی بوده است. تحلیل یک امام به عصر خودش اختصاص ندارد.علاوه بر این تحلیل مختص عصر حضور یا غیبت نیست. حکم تحلیل خمس تنها متعلق به کسی نیست که رساندن حق ائمه (ع) برایش امکان ندارد بلکه همه ی مکلفان را شامل می شود. با تحلیل، خمس ساقط می شود نه این که به ذمه تعلق گیرد. تحلیل شامل فوایدی نمی شود که در ملک شیعه به دست می آید بلکه شامل فوایدی است که هنگام ملکیت غیر، خمس به آن تعلق گرفته و با بخشش، بیع و ... به شیعه منتقل شده است. بنابراین علت تحلیل، ورود اموال متعلق خمس به ملک شیعه است و غایت آن، پاکی ولادت، خوردنی، آشامیدنی و ... شیعه است.

ائمه شیعه به تناسب حال و مقام از راه های متعددی چون خطبه خوانی، حلقه های وعظ و نامه نگاری به انتقال مفاهیم و آموزه های اسلامی می پرداختند. تا عصر امام کاظم (ع) امکان ارتباط مستقیم و بی واسطه امامان با شیعیان تا حدی وجود داشت؛ اما با افزایش فشارهای سیاسی دستگاه خلافت بر شیعیان و به سبب پراکندگی پیروان ائمه در مناطق مختلف ارتباط حضوری و گفت وگوی شفاهی شیعیان با امامان جای خود را به مکاتبات و نامه نگاری داد. تقریبا از عصر امام کاظم (ع) به بعد نامه- نگاری به یکی اصلی ترین شیوه انتقال مفاهیم و آموزه های دینی تبدیل شد. سوال اصلی پژوهش این است که نامههای ائمه خطاب به شیعیان از دوره امام کاظم (ع) تا آغاز غیبت کبری، از چه ویژگی های محتوایی، ساختاری و ادبی برخوردار بوده است؟ تامل در این متون، که در آستانه عصر غیبت صغری تنها ابزار مکتوب امامان برای حفظ ارتباطشان با شیعیان بوده، نشان میدهد که آنان از هرحیث جانب احتیاط را رعایت میکردند تا آسیبی به مخاطبان نرسد و از همی نرو استفاده از آرایه هایی چون استعاره و کنایه در این نوشته ها معمول بوده است. به لحاظ مضمون نیز این نامه ها حاوی آموزه های اصیل اسلامی، خاصه مفاهیمی چون امامت عامه و امامان، غیبت امام، احکام شرعی و نکوهش غالیان بوده است.