کتابخانه مجازی ادبیات

شیعه در جهان امروز، مکتبی است با اندیشه‌های خاص در حوزه امامت که عصمت، از شاخص‌ترین اندیشه‌های آن به شمار می‌‌آید. در دوران معاصر، برخی خاورشناسان و محققان جهان اسلام، اندیشة عصمت امام را محصول سده‌های دوم و سوم دانسته‌اند که عالمان و تئوری‌پردازان شیعه پیشنهاد کرده و جامعه شیعه در قرون بعدی پذیرفته‌اند. سوالی که مطرح است این‌که آیا اندیشة عصمت امام، نظریه‌ای تکاملی در طول حیات شیعه است؟ در این صورت این تفکر، یک اندیشة رسمی اسلامی به شمار نمی‌آید و باید آن را جعلی دانست؛ و یا این‌که اعتقاد یادشده، آموزه‌ای اسلامی است که در صدر اسلام رواج داشته و مسلمانان نخستین نیز به آن پای‌بند بوده‌اند؟ در این رساله، به گفتار و رفتار اصحاب و تابعین در کتب فریقین مراجعه شده تا با تحلیل نصوص و گزارش‌های مندرج در آن‌ها، و تکیه بر نقلیات روایی و تاریخی، موضوعی کلامی در حوزة اندیشة تشیع به ثمر بنشیند. قراین و نشانه‌هایی که در نوشتار پیش رو به آن‌ها استناد می‌شود، موید اصالت این تفکر به عنوان اندیشه‌ای اسلامی است که از نخستین روزهای ظهور اسلام رواج یافته و مسلمانان نیز با آن آشنایی داشته‌اند.

با مقایسه وضعیت جامعه مسلمانان روسیه در اوایل قرن حاضر با زمان کنونی، به این نتیجه می‌رسیم که آنان در دو نقطه مخالف از هم قرار دارند. به همان اندازه که در سطح مناسبات اقتصادی‌، گذار روسیه از نظام اقتصادی بسته سوسیالیستی و کمونیستی به سرمایه‌داری لجام‌گسیخته و ظهور الیگارشی خاص‌، عجیب و فراتر از تصور است‌، در سطح باورهای اجتماعی و اعتقادی نیز‌ نفوذ گسترده باورهای مذهبی‌، به ویژه در سطح جوانان‌ امروز‌، غریب و باورنکردنی است‌. هدف این پژوهش، تبیین و تحلیل وضعیت شیعیان روسیه، در عین نگاه به وضعیت مسلمانان آن است و درصدد شناسایی موقعیت و جایگاه شیعیان این کشور بوده، در انتها راه‌کار‌هایی برای ارتقای این وضعیت پیشنهاد می‌دهد. بی‌شک نقش و جایگاه مسلمانان و شیعیان در روسیه، با توجه به وسعت و وجود قومیت‌های مسلمان‌نشین در این کشور‌، بسیار مهم است و بررسی کار ما نیز ضرورت این اهمیت و جایگاه استراتژیک را بیش‌تر نمایان خواهد کرد.