نویسنده در این مقاله، به بررسی غلو و جریان غالیگری پرداخته، سابقهی غلو را در اعتقادات یهود و مسیحیت جستوجو کرده، نقطهی آغازین غلو در اسلام را در دورهی زمانی عبداللهبن سبا و دورهی غیبت صغرا بررسی و جریان غالیگری را در این دو دورهبا ذکر دلایل پیدایش و رواج غالیگری توضیح داده است.وی به برخی اعتقادات غلات همچون الوهیت و نبوت ائمه علیهمالسلام ، علم غیب ذاتی امام، تفویض، تناسخ و تشبیه، اشاره میکند و ضمن بیان موضعگیری امامان معصوم علیهمالسلام با استناد به احادیث، به بررسی بطلان این اعتقادات میپردازد.
سید محمد رضوی در سال 1957 م در ایالات بهار هندوستان به دنیا آمد. در دو سالگی همراه با پدرش سید سعید اختر رضوی، مبلغ مشهور افریقا به آنجا مهاجرت کرد و دوران تحصیلات ابتدایی و مقدمات زبان های فارسی و عربی را طی کرد. وی تحصیلات دینی را در سال های 1972 تا 1982 در حوزه قم گذراند. در 1983 به دعوت انجمن مسلمانان شیعه به ونکوور کانادا رفت و تا سال 1991 مشغول فعالیت های مذهبی و تبلیغی آن انجمن بود. در زمان اقامت در ونکوور، دانشگاه سایمن فریزر او را در برنامه فوق لیسانس شعبه تاریخ پذیرش داد. در سال 1991 از رساله فوق لیسانس خود دفاع کرد. بعد از آن ( از 91 تا 96) در تورنتو مسئو لیت مرکز تعلیم و فرهنگ اسلامی را به عهده داشت. از 1996 به عنوان مرشد دینی مرکز اسلامی جعفری، بزرگترین مرکز شیعه کانادا، مشغول به خدمت شد. وی تالیفات زیادی به زبان انگلیسی دارد و سفر های تبلیغی زیادی نیز به کشورهای مختلف دنیا داشته است.
جریــان بنی الحســن یکی از شــاخه های مهــم زیدیه در میانة قرن دوم هجری اســت که تاثیــرات زیــادی در جامعة شــیعه داشــته و عمدتا جریــان تقابل با نظام اموی و ســپس عباســی را رهبــری میکردنــد. از آنجاکــه بنــی الحســن هیــچ گاه نتوانســتند حمایــت ائمه ؟ را دربارٔه اقدامات خود جلب کنند، نوعی تقابل و انکار را نسبت به ایشان در پیش گرفتند. علم ائمه ؟ به امور آینده که از طریق پیامبر اکرم ؟ به ایشــان رســیده بــود و دانش اختصاصی ایشــان در امر دین کــه از طریق امیرالمومنین ؟ و امامان پس از او در اختیار داشتند، مشروعیت بنی الحسن را با چالش جدی روبرو میکرد؛ ازاین رو سیاست انکار آموزٔه علم الهی ائمه ؟ به روشی پایدار و انحرافی عمیق در زیدیه و در قــرن دوم تبدیل شــد. این مقاله گزارشــی از ایــن جریان را در بازٔه زمانــی پرالتهاب نیمة اول قرن دوم ، عرضه میکند.
پژوهش حاضر درصدد است تا علم به غیب امامان( را از منظر قرآن کریم بررسی و اثبات کند. شیوة بحث در این پژوهش تحلیلی، مبتنی بر روش تفسیر موضوعی است. از آیة رویت اعمال (توبه:105) به دست میآید که علاوه بر خدا و رسول او(، جمعی از مومنان نیز حقیقت و باطن اعمال مردم را در دنیا میبینند. ازآنجاکه مشاهدة حقیقت اعمال به صورت عادی برای عموم مومنان امکانپذیر نیست، مراد مشاهدهای است که با موهبت الهی توسط برخی از اولیای الهی یعنی امامان معصوم( انجام میشود. از آیة امت وسط (بقره:143) نیز به دست میآید که جمعی از امت پیامبر(، گواهان بر امت در روز قیامت هستند. چنین شهادتی نیز بدون برخورداری از علم غیب به اعمال بندگان امکانپذیر نخواهد بود. شواهد نقلی نیز موید این هستند که پس از پیامبر اکرم( کسی جز امامان معصوم ادعای علم غیب و ملکوت عالم را نداشته است. مرتبهای از علم غیب نیز برای برخی اولیای خاص الهی ثابت است؛ اما مرتبة کامل آن ویژة پیشوایان معصوم( است.
یکی از موضوعاتی که شیعه و اهل سنت در مورد آن با هم اختلاف دارند، انتصابی بودن امام است. اهل سنت امامت و خلافت را انتخابي میدانند، ولي شيعيان بر اين باورند كه امام و خليفه را خداوند بايد نصب و پيامبر بايد اعلام كند. شیعه ـ براساس تعالیم معصومین ـ امام را صاحب ویژگیهای خاصی میداند که اندیشة انسانی از درک و شناخت آن عاجز است و تشخیص فردی با چنین ویژگیهای خاص، تنها در حیطة قدرت خداوند است. امام رضا علیه السلام در خطبه خود در مرو به عصمت، علم، افضلیت و افتراض طاعت اشاره دارد، و به برخی از آیات قرآن استناد میفرماید، که نگارنده در اینجا تنها به بررسی سه آیه پرداخته است: 124 بقره، علیه السلام 3 انبیاء و 68 قصص. در این مقاله همچنین روشن میشود که چنین جایگاهی نمیتواند حاصل سیر طبیعی پیشرفت معنوی بشر باشد که در نظریة علمای ابرار مطرح می شود.
ابوالفتح عبدالواحدبن محمدبن عبدالواحد تمیمی آمدی گرد آورنده برخی از کلمات و سخنان قصار علوی، شخصیتی شناخته شده و از علمای امامیه در قرن پنجم هجری است. کتاب وی غررالحکم و دررالکلم نام دارد. در میان نسخههای خطی، کتاب دیگری نیز یافت میشود که در نام و عنوان خود، شباهتی به غررالحکم و دررالکلم آمدی دارد، با این تفاوت که مؤلف آن شناخته نشده و نامی از وی در کتاب برده نشده است. با مقایسه مقدمه و محتوای هر دو کتاب و با شواهد موجود، این گمان قوت مییابد که کتاب دوم غیر از کتاب معروف «غرر» است. آنچه در ذیل ارائه خواهد شد، تحقیقی پیرامون این موضوع است.