گاهي در احاديث ائمه(ع) سخن از شخصيتي با ويژگي هايي خاص است، ولي به صراحت نامي از او برده نشده و اين امر باعث شده در طي اعصار، مصاديق گوناگوني براي آن شخصيت(چه بسا منظور ائمه(ع) اين مصداق ها نباشد) بيان شوند؛ از جمله آن مي توان به «قائم» اشاره كرد. در طي دوران، مصاديق متفاوتي حتي از سوي ائمه(ع) براي قائم بيان شده است. در اين مقاله، سعي شده با جامع نگري به روايات مربوط، معنا و مفهوم كامل و مصداق اصلي قائم ارائه شود. مصاديق مختلف و علل صحت يا صحت نداشتن انتساب آنان به عنوان مصداق اصلي قائم يا به عبارتي ديگر، قائم اصلي(كسي كه واجد تمام ويژگي هاي ذكر شده در روايات براي قائم باشد) بيان گردد. همچنين برخي از روايات هم خانواده در ريزموضوعات مطرح شده، مورد بررسي سندي و نقد محتوايي قرار گرفته اند تا ميزان اعتبار روايت و موضوع سنجيده شود، با وجود اينكه كثرت روايات هم خانواده در يك موضوع كه بر مطلب مشتركي دلالت مي كند، حتي اگر متواتر لفظي نباشد، متواتر معنوي به شمار مي رود؛ در نتيجه بيانگر اعتبار واعتماد به آن موضوع است. با توجه به روايات و معنا و مفهوم كامل «قائم»، امام زمان(عج) مصداق اصلي معرفي شده است، ادله و راهكار هايي براي تمييز قائم اصلي از غير آن(ديگر قائم ها) در روايات ارائه شده است. در پايان، نقش شناخت معنا و مفهوم و مصداق قائم در شناخت ديگر روايات بيان شده است.
خاخام ریون فایرستون (Reuven Firestone) خاورشناس آمریکایی در مقاله خود، با استفاده از سیر تاریخی تعیین ذبیح حضرت ابراهیم(ع) در ادیان ابراهیمی و بر مبنای شناختی که از این ادیان دارد و به باور اهمیت نژاد و آباء و اجداد از نظر همه پیروان ادیان، به مقایسهای بین یهودیت، مسیحیت و اسلام میپردازد. وی حضرت اسحاق(ع) را از نظر یهودیت، مسیحیت و شیعه متقدم، و حضرت اسماعیل(ع) ـ که خود نیز قایل بر ذبیح بودن وی است ـ از نظر اهل سنت و شیعه متأخر، به عنوان قربانی منتخب معرفی میکند، و نظریات قابل تأملی را ارائه مینماید که پذیرش آنها به منزله قبول سست و بی اعتبار بودن مبنای عقاید شیعی است و در پایان، شباهت مذهب تشیع را به مسیحیت و تسنن را به یهودیت از باب بنیانگذاری توحید ناب از سوی اهل سنت و ادامه آن توسط شیعه نتیجه میگیرد. در این پژوهش، ضمن بیان ویژگیهای بارز مقاله مذکور، با استفاده از آیات و روایات و شروح و تفاسیر علما بر آنها، و اثبات این که شیعه متقدم و متأخر، با وجود هر دو نوع روایات در منابع شیعی، در تعیین ذبیح حضرت ابراهیم(ع) اختلافی نداشتهاند، مبانی و نظریات ضعیف و نادرست مقاله را استخراج کرده و به نقد و رد آنها - که بر پایه انتساب نادرست اقوال، بیان نااستوار سیر دیدگاهها، تلقی نادرست از روایات شیعه، آمارهای نادرست، و اتهام به شیعه در ابداع روایت و... صورت گرفته - پرداخته شده است تا خود دلیلی باشد بر استواری عقاید شیعه، که ناشی از تمسک به اهل بیت است.
وجود شواهد و منابع دربارة واقعة عاشورا، به روشنی مبینّ این مطلب است که بعد حماسی این واقعة سترگ از مهمترین و اساسیترین ابعاد آن به شمار میرود. اما این بعد حیاتی در تاریخ شعر عاشورایی به ندرت انعکاس مییابد و در مقابل ابعاد تراژدی و عرفانی مجالی برای خودنمایی نمییابد. اما رویکرد حماسی بعد از انقلاب اسلامی به یکباره احیا میشود و بعد از سالها کم توجهی و کم اقبالی، در شعر عاشورایی انقلاب به رویکردی اساسی و پر کاربرد تبدیل میگردد و اکثر شاعران انقلاب مضامین حماسی را بهطور گسترده و با بسامد بالا در اشعارشان به کار میبرند. از عوامل احیای رویکرد حماسی در شعر انقلاب اسلامی میتوان از تحولات عصر مشروطه، بینش حماسی متفکران انقلاب اسلامی و مهمتر از همة اندیشههای امام خمینی(ره) نام برد. رویکرد حماسی در شعر عاشورایی انقلاب دارای ویژگیها و مختصات منحصر به فرد همچون پیروزی خون بر شمشیر، استمرار عاشورا، نگاه حماسی به مرگ و جز آن میباشد که در این مقاله مورد بررسی قرار میگیرد.