کتابخانه مجازی ادبیات

این مقاله ابتدا به نقد روش تاریخ پژوهی متداول که به صورت استنادی و اثباتی- و نه صرفاً احتجاجی- به کتب تاریخی اهل تسنّن رجوع می شود، پرداخته و آثاری را که بر آن مترتّب می گردد توضیح می دهد. برای نقد این روش، ابتدا سیری اجمالی در تاریخ نقل حدیث اهل تسنّن از زمان رحلت رسول خدا صلّی الله علیه و آله تا زمان عمر بن عبد العزیز عرضه می شود و سعی می شود که پیشینه تاریخی نقل، نگارش و تدوین حدیث اهل تسنّن روشن گردد. از طرف دیگر شواهد متعددی وجود دارد که تاریخ نگاری در منابع اولیه، تحت تأثیر دیگاه های کلامی اعتقادی و سیاسی و قومی مورخان بوده است. این شواهد از طریق مقایسه و تطبیق گزارش های تاریخی ارائه شده در این کتب با قرآن و سنّت قطعی، قابل شناسایی است. ضمناً مطالعات تطبیقی میان منابع تاریخی و گزارش های معارض در این باب، بر تعدد شواهد می افزاید. از دیگر ملاک های اعتبار سنجی، تطبیق یا عدم تطبیق گزارش های تاریخی با اصول کلامی شیعه است که باید بررسی گردد. تکرار شواهد، قرینه مهمی است که تصویر تاریخ ارائه شده در منابع متقدم اهل تسنّن بدون بررسی علمی، اعتبار چندانی ندارد. پس از نقد روش تاریخ پژوهی متداول، برای ارائه روش جایگزین با عنوان تاریخ پژوهی کلامی شیعی، ابتدا به بررسی عوامل کمبود منابع مستقلّ تاریخی متقدم شیعی پرداخته می شود و پس از معرّفی چند کتاب تاریخی شیعی به روش استخراج تاریخ از میان روایات و کتب فقهی اعتقادی و اخلاقی پرداخته می شود. در ادامه، روش مختار را با تکیه بر قرآن، روایات معصومین و پس از آن کتب تاریخی شیعی تبیین می نمائیم. نکته حائز اهمیت در این گونه پژوهش، ویژگی ها و فواید تاریخ پژوهی کلامی شیعی و روش استفاده کلامی از مباحث تاریخی می باشد که توضیح آن مد نظر قرار می گیرد. به عنوان مطالعه موردی، بررسی تطبیقی بین روش مختار و شیوه متداول بر مبنای نقل ابن اسحاق، پیرامون صلح حدیبیه انجام می شود. همچنین با بررسی کتاب تاریخ پایه دوم متوسطه انسانی، روشن می گردد که نگارش تاریخ اسلام این کتاب، با همان مبنای تاریخ پژوهی متداول بوده و به عنوان نمونه، تحلیلی که در انتها از بیان صلح حدیبیه با روش متداول صورت پذیرفته نه تنها کم فایده تر از استفاده های تاریخ پژوهی کلامی شیعی می باشد، بلکه در این کتاب تحلیلی کاملاً عکس ارائه شده است.

در اين مقال، آسيبهاي خرافه بر باورها و ارزشهاي ديني و اجتماع، به بوته بررسي نهاده مي شود. در بررسي آسيبها بر باورهاي ديني، اين نتيجه را به دست مي دهد كه اين پديده، زمينه را براي شرك، جدايي امت از امام و سست باوري و دين گريزي فراهم مي آورد. اما اين كه در حوزه ارزشهاي ديني اگر خرافه راه پيدا كند، چه اتفاقي مي افتد، از سه آسيب جدي سخن به ميان آمده است كه بي گمان پيامد راهيابي و رخنه گري خرافه به حوزه ارزشهاست: بي توجهي به زمان در تفسير دين، تاثير متقابل خرافات و عافيت طلبي و اشاعه اباحي گري. و در حوزه اجتماع، خرافه سبب عقب ماندگي علمي، انحطاط علوم ديني و گسترش نابسامانيهاي اجتماعي مي شود. در پايان به نقش عالمان ديني در رويارويي با خرافه ها در حوزه هاي گوناگون پرداخته مي شود.  

درباره مبانی ارزیابی اعتبار احادیث کتابهای حدیثی شیعه، دانشمندان امامی-از فقیه و متکلم و مفسر و محدث-سخنانی گفته‌اند. بسیاری از آنان عقیده دارند که ارزیابی سندی،تنها عامل در بررسی‌ اعتبار حدیث نیست.نگارنده در این مقاله،دیدگاههای 33 تن از دانشمندان شیعه را-از قرن چهارم تا دورهء اخیر-در این زمینه آورده‌ است که در این میان آنان،بزرگانی مانند شیخ مرتضی انصاری،مولی‌ محمد باقر وحید بهبهانی،مولی محمد تقی مجلسی و علامه محمد باقر مجلسی را می‌توان یافت.