«امام» در لغت به هر آن چیزی یا کسی گفته می شود که مقدم (پیشرو) و مقتدا (پیشوا) باشد. بررسی مصادیق و مفهوم واژه امام در قرآن حکایت از این دارد که همین معنای جامع لغوی در جمیع کاربردهای آن در قرآن محفوظ بوده، تفاوت صرفا در نوع و مرتبه مقتدایی است. هم چنین، بررسی و نقد دیدگاه های مفسران فریقین این مطلب را به اثبات می رساند که برخلاف دیدگاه فخررازی، آلوسی و کثیری از مفسران اهل سنت که به «رابطه عینیت و این همانی بین اعلاء مرتبه انسانی امامت با نبوت» قائل هستند، «غیریت و فوقیت مقام امامت» نسبت به نبوت و رسالت قطعی بوده، نسبت اعلاء مرتبه انسانی امامت و نبوت نسبت عموم و خصوص من وجه است. و نهایتا با توجه به دلایل و مقدماتی که در مقاله ذکر شده، مراتب امامت در قرآن به ترتیب عبارت است از: ۱ـ لوح محفوظ ۲ـ کتب آسمانی به ویژه قرآن ۳ـ امامت کلیه ای که فوق نبوت و رسالت است. ۴ـ امامت نبوت و رسالت ۵ـ امامت انسان های پیشتاز در تقوا که البته خود مقوله ای ذومراتب است.
منقبت بهمعنای فعل کریمانه مورد اهتمام خاص قرآن و سنت است.با نگاهی گذرا به قرآن،محورهایی چون خویشاوندی با پیامبر(ص)،سبقت در اسلام و ایمان،هجرت،جهاد و فداکاری در راه شریعت همراه با داشتن بصیرت، مهمترین منقبتها به نظر میآیند.اهتمام خدا و رسول(ص)به مناقب،جهت الگوسازی برای انسانها بوده و در برخی مقاطع،توجه به مناقب سبب تحول در جامعه شده است.اخبار مناقب،بخش عمدهای از جوامع حدیثی را در بر گرفته و در میان این اخبار آنچه مربوط به عترت(ع)است از امتیازات ویژهای چون کثرت تعداد،محتوای برتر،انتشار و شهرت،صحت سند و نقل همگانی برخوردار بوده و این در حالی است که جریانات حاکم بر مسلمانان نوعا در جهت محو مناقب اهل بیت(ع)حرکت کردند.از طریق مطالعه در تاریخ صدر اسلام و تأمل در اقدامات تخریبی مرتبط با عترت(ع)و فضایل شان این نتیجه حاصل میشود که حفظ و انتشار مناقب اهل بیت(ع)در گذر تاریخ،جلوهای از حاکمیت ارادهء الهی در روشن ماندن مشعل هدایت است.