کتابخانه مجازی ادبیات

ظلم ستیزی و عدالت طلبی از اهداف بسیاری از جنبش ها در تاریخ ایران بوده است. این مفاهیم زمانی برجسته می شدند که مردم تحت سلطهٔ حاکمان مستنبد قرار داشتند و اوضاع سیاسی،اجتماعی و اقتصادی رو به وخامت می گذاشت. عصر مغولان و ایلخانان از جمله این دوره های تاریخ ایران است که ظلم و بی عدالتی در جامعه گسترش یافت و باعث پدید آمدن جنبش های مردمی ظلم ستیز و عدالت طلب شد. نهضت شیعی سربداران در قرن هشتم هجری قمری از جنبش های ظلم ستیز و عدالت طلب مخالف مغولان بودکه توانست با بازتولید مفاهیم ظلم ستیزانه و عدالت طلبانه شیعی حدود نیم قرن در خراسان حکومتی را تشکیل دهد . این پژوهش می کوشد تا پاسخی به این سوال دهد که چرا مفهوم ظلم ستیزی و عدالت طلبی بیشترین نقش را در تشکیل و موفقیّت حکومت سربداران خراسان داشته است ؟نتایج پژوهش بر این نکته تاکید دارد که عدالت طلبی و ظلم ستیزی نهضت سربداران تحت تاثیر نهضت عاشورا و فرهنگ اهل بیت قرار داشته است و این نهضت با توسل به این مفاهیم موفق به تشکیل حکومت شد. لذا شناسایی و معرفی اهداف ظلم ستیزانه و عدالت طلبانه نهضت شیعی سربداران از اهداف این پژوهش به شمار می آید. روش تحقیق به شیوه توصیفی و تحلیل و متکی بر منابع کتابخانه ای است.

هجوم مغولان و استمرار درناك و ویرانگر خانان و سرداران مغول بر سرزمین ایران ، جز تباهی، ویرانی و سقوط ، برایندي نداشت . در برهه اي از این تاریخ پر رنج ، که این قوم بیابانگرد و خشن، با خودکامگی و خصایص غیرِ انسانی، ایرانیان را آماج ظلم و ویرانی خود نموده بودند ، گروهی از مردمان خراسان، حماسه اي شگفت و دوران ساز را آفریدند؛ حماسه اي چنان دوران ساز، که تا دیرگاه بر جان و زبان مردمان این دیار و پژوهشگران دوره هاي تاریخی جاودانه ماند. جنبش سترگ سربداران که از مهم ترین جنبش هاي مستقل ملی و شیعی است ، با هدف نابودي ظلم و ستم و در جست و جويِ روابطِ عادلانه ي انسانی ، عدالت و آزادي پا به عرصه ظهور گذاشت . رهبران این جنبش که اغلب از میان توده هاي مردم ب رخاستند، آرمان هاي والایی چون ظلم ستیزي و بیگانه ستیزي ، دادگري و جوانمردي را پیشه راه خود ساختند ؛ اما این آرمان چندان دوامی نیاورد و رهبران جنبش در پی دست یافتن به قدرت ، یکی پس از دیگري ، گرفتار در چنبره ي قدرت طلبی، کشته شدند و از آرمانِ اولیه ي خویش ، در عمل بازماندند . نگارندگان بر در این جستارِ پژوهشی برآنند تا همراه با پرداختن به ویژگی هاي مثبت این جنبش، به بررسی علل افول سربداران با توجه به عنصر قدرت پرداخته ، چگونگی جابه جاییقدرت در بین رهبران این جنبش را واکاوند و به این پرسشِ اساسی پاسخ گویند که آیا ا ین جنبشِ مردمی به آرمان ها و آرزوهاي خویش دست یافت ؟