کتابخانه مجازی ادبیات

بدون تردید مرجعیت علمی، یعنی تبیین و تفسیر آیات مبهم و متشابه و بیان معارف و احکامی که به روشنی و صراحت در قرآن کریم نیامده، مانع برداشت نادرست و نزاع علمی در میان مسلمانان است. این امر از شئون و وظایف پیامبر اکرم صلی الله علیه و اله است که پس از ایشان به اهل بیت علیهم السّلام واگذار شد. یکی از ادله مهم این مسئله که در منابع روایی اهل سنت نیز به آن پرداخت شده، روایات نبوی مورد پذیرش اهل سنت است. ایشان معتقدند اگر چیزی با سنّت نبوی که در راس آن سخنان رسول خداست اثبات شده باشد، حجت و معتبر است. احادیثی مانند ثقلین، مدینه العلم و سفینه نوح از جمله روایات بیان کننده مرجعیت علمی اهل بیت علیهم السّلام است که در این نوشتار با روش تحقیق تحلیلی- توصیفی و با مراجعه به منابع کتابخانه¬ای، چگونگی دلالت آنها بر مرجعیت علمی عترت پیامبرصلی الله علیه و اله با تکیه بر منابع مکتوب اهل سنّت بررسی شده است. در این جستار این نتیجه به دست آمده است که پاره¬ای از این احادیث تنها در مورد حضرت علی علیه السّلام وارد شده است، اما از آنجا که علم آن حضرت بعد از ایشان به دیگر امامان منتقل شده است، این شان شامل دیگر معصومین علیهم السّلام نیز خواهد شد.

از زمان روضه الشهداء در 907 ه، تا حدود سده اخیر، رویکرد غالب در روایت شفاهی و کتبی واقعه کربلا در میان فارسی زبانان، رویکردی عاطفی و هماهنگ با ذائقه عمومی بوده است، اما بررسی برخی آثار فارسی به جا مانده از پیش از قرن دهم، از قدمت بیشتر این قرائت در میان فارسی زبانان، خبر می دهد. حسن بن حسین شیعی سبزواری(زنده در 757ه)، از جمله مهم ترین نمایندگان قرائت مورد نظر از واقعه کربلاست که اثار خود را حدود دو قرن پیش از روضه الشهداء، به رشته تحریر درآورده است. در مقاله حاضر، رویکرد سبزواری به واقعه کربلا در سه اثر به جا مانده ی او(راحه الارواح، مصابیح القللوب و بهجه المباهج) به شیوه ای توصیفی- تحلیل مورد بررسی قرار گرفته است. این بررسی نشان می دهد که غلبه رویکرد عاطفی در انعکاس واقعه کربلا در متون فارسی، نه تنها از قدمتی بیش از قرن نهم برخوردار بوده، که قرائت مذکور در میان شیعیان خراسانی قرن هشتم(از مهم ترین مراکز شیعیان فارسی زبان در ادوار کهن)، از چنان پذیرشی برخوردار بوده است که حتی حکومت شیعه مذهب سربداران نیز، آن را به عنوان قرائتی مقبول از واقعه کربلا تلقی می کرده است.