کتابخانه مجازی ادبیات

کتاب مذهب شیعه یا عقیده شیعه اثر دوایت دونالدسن، از نخستین پژوهش‌های شرق شناختی در نیمه اول قرن بیستم است که به بحث درباره ائمه اطهار (ع) و مطالعه درباره جغرافیای تاریخی مراقد آنان اختصاص دارد. مولف در فصل ششم این کتاب درباره امام حسن (ع) سخن گفته و شرحی تاریخی از رویدادهای عصر و حیاتش به دست داده است. وی اطلاعات و اخبار خود را از برخی از منابع معتبر و منابع قصصی نامعتبر اخذ کرده و در این فصل برداشت‌ها و تصورات کلی خود را درباره شخصیت امام حسن (ع) و زندگی و سیره ایشان و شرایط آن عرضه می‌کند که به دور از حقیقت است. وی گرفتار خطاهای بزرگی شده و مجموعه‌ای از دروغ‌ها و اخبار ساختگی را به این شخصیت بزرگ نسبت داده که از نظر محتوا و سند عاری از حقیقت است. ناقد در این مقاله کوشیده است بر پایه روایت‌ها و اخبار متقن به نقد و بررسی این دروغ‌ها و اخبار ساختگی پرداخته و اعتبار منابعی را که وی بدان‌ها استناد جسته است، رد کند.

ویلفرد مادلونگ یکی از برجسته ترین و تاثیرگذارترین شیعه شناسان دوره معاصر اسـت . آثار وی ، برخلاف بسیاری از آثار اسلام شناسان و شیعه شناسان مغرب زمین ، در شناخت و توصیف ابعاد گوناگون اسلام بسیار موفق بوده ، به طوری که حتی جوامع اسـلامی و شیعی نیز آثار وی را می پسندند و می پذیرنـد. بـه نظـر می رسـد سـهم بـالایی از ایـن موفقیت به دلیل توجهی است که او به نکات روش شناسانه دارد. آثار وی در مطالعـات شیعی ، در مقایسه با آثار دیگر شیعه شناسان غربی ، نقاط قوت یا ویژگی هـای پژوهشـی خاصی دارد که مهم ترین آنها عبارت اند از: توجه به منـابع اصـیل و معتبـر اسـلامی و شیعی ، تفکیک موضوعی و روشی منابع ، توجه به فضا و تاریخ حوادث و آموزه ها، فهـم آموزه ها در راستای یک نظام فکری ، اشراف نسـبتا کامـل بـه ابعـاد گونـاگون اسـلام ، شناخت دقیق دانشمندان و آثار معتبر ایشان ، و نیز تسلط به زبان عربی ، که مادلونگ با بهره گیری از آنها توانسته است توجه مسلمانان و شیعیان را به آثار خـود جلـب کنـد و حتی تحسین ایشان را برانگیزد. رعایت کردن نکـات فـوق باعـث شـده اسـت او را از جرگه مستشرقان مغرض و جاهل جدا کننـد و در میـان پژوهش گـران منصـف جـای دهند. این مقاله روش ها و منابع مورد استفاده و نیز شیوه های پژوهشی مادلونگ را، در معرفی تشیع به جوامع غربی ، می کـاود و ضـمن مقایسـه آن بـا آثـار برخـی دیگـر از شیعه شناسان می کوشد تمایز و برتری آثار وی را نشان دهد.

مقالة «محسن بن علی(» که در شمارة پیشین مجلة طلوع نور به چاپ رسید، تلاش داشت تا تولد این فرزند و شهادت وی را بعد از پیامبر( مشکوک جلوه دهد. نویسنده در ابتدا، سه قرینه برای ولادت ایشان در زمان پیامبر( از اهل سنت ذکر می‌‌کند که به‌شدت ضعیف است و نویسنده هم به آن معترف است و سپس برای قول دوم که سقط شدن ایشان بعد از پیامبر( به‌وسیلة تهاجم مهاجمان بوده است، هشت روایت از معصوم و غیرمعصوم ذکر می‌کند و چون نقل چهارم از کتاب سلیم و نقل پنجم از کتاب اختصاص و نقل ششم و هفتم از کامل‌الزیارات و نقل هشتم از مفضل بن عمر است، به تضعیف این نقل‌ها و کتاب‌ها می‌پردازد و در نهایت، مسئله را مشکوک می‌نمایاند.مقالة حاضر که در نقد مقالة «محسن بن علی(» تدوین شده است، سعی دارد ضمن پاسخ‌گویی به برخی دعاوی مقالة مذکور، با اضافه کردن هفت روایت از معصوم و غیرمعصوم و بیان عبارت سی نفر از علمای قرن اول تا دوازدهم و بیان اقوال کسانی از شیعه و اهل سنت که این مسئله را جزء امور مشهور شیعه می‌دانند، مسئله را امری مسلم و قطعی معرفی کند و شهادت آن بزرگوار را ثابت کند.