کتابخانه مجازی ادبیات

دو شهر قم و نیشابور ازجمله حوزه های مهمی بودند که از نیمه دوم قرن دوم به بعد و پس از افول حوزه کوفه، جمع کثیری از محدثان و اصحاب شیعی را در خود جای دادند. این دو مرکز در ترکیب اجتماعی صحابه ساکن آن ها، جهت گیری های عقل گرایی حدیث گرایی و ارتباط و تعامل با دیگر فرق اسلامی تفاوت های بسیاری داشتند؛ اما در باب مسائل مربوط به امامت، جریان های مشابهی در هر دو شهر وجود داشت. این دو شهر باوجود تمام تفاوت ها و اختلاف های بنیادینی که داشتند، درنهایت در باب امامت به نتایج مشابهی رسیدند و در هر دوی آن ها سه دیدگاه فکری حضور داشت: دیدگاه معروف به جریان اکثریت که روسای علمی شهر از آن حمایت می کردند، دیدگاه های پیروان هشام بن حکم و دیدگاه های پیروان مفضل بن عمر. این مقاله برآن است تا با بررسی تطورات تاریخ فکری امامت در قم و نیشابور، ضمن مقایسه آن ها با یکدیگر، جریان های حاضر در آن دو را در دوره حضور ائمه(ع) تا سال 260ق/874م بررسی کند.

در این مقاله تلاش شده میزا تاثیرات آموزه های اسماعیلیه بر تصوف بررسی شود. لذا آن را در یک مقدمه و چهار فصل تقدیم داشته ایم؛ که مختصر آن به شرح ذیل است: تاثیرپذیری و نمونه هایی از حوزهای آن. ادغام اسماعیلیه نزاری در صوفیه، بعد از الموت: تلفیق آرای اسماعیلی با اندیشه های صوفیانه و تداخل ادبیات اسماعیلیه و صوفیه - زندگی برخی از امامان نزاری قاسم شاهی در زی صوفیه - به وجود آمدن برخی از فرق صوفیه بعد از الموت. تاثیر اسماعیلیه بر ابن عربی: استفاده ابن عربی از آموزه ها و منابع اسماعیلی - اسماعیلیه و وحدت موجود - اسماعیلیه و غیب الغیوب - تاثیر مکتب ابن مسره بر ابن عربی - حلاج و ابن عربی - بررسی مذهب حلاج و اثبات اسماعیلی بودن وی - تاثیرات حلاج بر ابن عربی و بالاخره اخوان الصفا و صوفیه - برآیند و نتیجه گیری.