برخی روایات مشهور اسلامی در میراث حدیثی مسلمانان حاکی از آن است که در هر دوره ای بی شک کسی در میان امت وجود دارد که حامل عادل علم دین و حافظ آن است؛ از اهل بیت و عترت پیامبر است و مایه هدایت امت ایشان است؛ امام حی زمان است و مردم موظف به شناسایی و بیعت با او هستند؛ به پادارنده حجت خدا بر خلق است، چه مشهور باشد، چه ناشناس. از طرف دیگر، گزارش های فرقه نگاران حاکی از آن است که شیعیان از ابتدا، معتقد بوده اند که زمین هیچ گاه از وجود حجت و امامی که جانشین امام قبلی باشد، خالی نمی ماند و سلسله امامت پیوسته خواهد ماند. این اعتقاد به وجه افتراق شیعه امامیه با دیگر فرق اسلامی بدل گشته بود تا حدی که این اعتقاد را «نسق» و شیعیان امامی را «اهل نسق» می خواندند. در این پژوهش، با بررسی تاریخ فکر شیعه امامیه، نقش احادیث مذکور را در شکل گیری این باور و وفاداری آنان را به آن احادیث نشان می دهیم.

منابع مشابه بیشتر ...

5e413c1f34754.JPG

مقالات: چالش بنی الحسن با انگاره ی علم ائمه علیهم السلام در نیمه ی اول قرن دوم

عبدالحمید ابطحی

جریــان بنی الحســن یکی از شــاخه های مهــم زیدیه در میانة قرن دوم هجری اســت که تاثیــرات زیــادی در جامعة شــیعه داشــته و عمدتا جریــان تقابل با نظام اموی و ســپس عباســی را رهبــری میکردنــد. از آنجاکــه بنــی الحســن هیــچ گاه نتوانســتند حمایــت ائمه ؟ را دربارٔه اقدامات خود جلب کنند، نوعی تقابل و انکار را نسبت به ایشان در پیش گرفتند. علم ائمه ؟ به امور آینده که از طریق پیامبر اکرم ؟ به ایشــان رســیده بــود و دانش اختصاصی ایشــان در امر دین کــه از طریق امیرالمومنین ؟ و امامان پس از او در اختیار داشتند، مشروعیت بنی الحسن را با چالش جدی روبرو میکرد؛ ازاین رو سیاست انکار آموزٔه علم الهی ائمه ؟ به روشی پایدار و انحرافی عمیق در زیدیه و در قــرن دوم تبدیل شــد. این مقاله گزارشــی از ایــن جریان را در بازٔه زمانــی پرالتهاب نیمة اول قرن دوم ، عرضه میکند.

5e411bdf7a867.JPG

علم امام از نگاه امیرالمؤمنین علیه السلام با تأکید بر نهج البلاغه (نقد رویکرد تاریخی به علم امام)

محمدحسین نادم

مسئله علم امام از دیرباز تاکنون به عنوان یکی از آموزه های اعتقادی و مقومات امامت شیعی مطرح بوده است. این ویژگی که لازمه مرجعیت دینی امامان است، ابتدا توسط شخص پیامبر اکرم صلی الله علیه وآله موردتوجه قرار گرفت و ازآن پس ائمه علیهم السلام و اصحابشان نیز امامت را بر اساس آن بر رسیده اند. در این میان برخی درباره علم امام مطالبی را با رویکرد تاریخی مطرح کرده اند تا نشان دهند باور فعلی شیعیان درباره علم امام، با گذشته، یعنی عصر حضور ائمه علیهم السلام، متفاوت است؛ ازاین رو در این جستار، علم امام و ویژگی های آن از نگاه امام علی علیه السلام با تاکید بر نهج البلاغه که یکی از کهن ترین میراث حدیثی و منابع معرفتی شیعه محسوب می شود، موردبررسی قرار می گیرد تا هم بر علم امام تاکید نماید و هم پاسخی مستند و تاریخی بر شبهاتی باشد که دراین باره مطرح می شود.

دیگر آثار نویسنده بیشتر ...

5967719b35535.jpg

تقطیع روایات در وسائل الشیعة

محمد قندهاری

در دوره معاصر، کتاب وسائل الشیعة در میان فقها و حدیث‌پژوهان به عنوان مهم‌ترین کتاب مشتمل بر تقطیع‌های آسیب‌زا معرفی شده است. این نوشتار، با بررسی ویژگی‌های تقطیع در وسائل الشیعة و جست و جو و تحلیل موارد آسیب‌زای تقطیع در این کتاب و مقایسه آن با روش کتاب جامع احادیث الشیعة در پی ارزیابی پیامدهای تقطیع در این جامع حدیثی است. اشاره دقیق به موارد تقطیع و چگونگی آن توسط مؤلف و نادر بودن موارد تقطیع آسیب‌زا در این کتاب، حکایت از استحکام شیوه حر عاملی و دقت ایشان دارد. جامع احادیث الشیعة در غیر اسباب صدور حدیث و نقل فضای پیرامونی آن، همانند وسائل الشیعة ناچار به تقطیع روایات شده است. این موارد حکایت از آن دارد که آسیب‌های ناشی از تقطیع در کتاب وسائل الشیعة بسیار اندک بوده و قابل پیشگیری است.

کتابشناسی/پژوهش ها/معرفی منابع
مقاله
55953ce840e44.jpg

حدیث شهادت خضر بر دوازده امام : بررسی اصالت و نحوه انتقال از اصول اولیه به جوامع حدیثی

محمد قندهاری

یکی از شواهد روایی امامیه در باب عدد ائمه، حدیث شهادت خضر(ع) بر دوازده امام(ع) است که کلینی و برخی محدثین دیگر ب هواسطۀ احمد بن محمد بن خالد برقی در کتا بهای خود آورد هاند. برقی نقل دیگری از این حدیث را در بخش کتاب العلل از المحاسن، بدون اسامی کامل ائمه؟عهم؟ آورده، که این امر موجب بروز تردیدهایی در اصالت نقل کامل آن شده است. این مقاله از خلال تطبیق اسناد حدیث خضر نشان م یدهد منبع اصلی این حدیث با ذکر کامل اسامی ائمه(ع)، کتاب راوی اصلی آن، ابوهاشم جعفری بوده که از آ نجا به نگاشت ههای محدثان بعدی چون الکافی کلینی راه پیدا کرده است. در ادامه، مقاله م یکوشد علت اختلاف به وجود آمده بین سند و متن نقل المحاسن با نقل دیگر کتا بهای حدیثی را تبیین نماید. بدین منظور، با بررسی آماری احادیث کتاب العلل از المحاسن نشان داده م یشود که این بخش از کتاب، در واقع کتابی از محمد بن خالد برقی است که توسط پسر وی تکمیل شده است و بروز اختلافات متنی و سندی نیز، ریشه در سبک حدی ثنگاری برقی پدر و پسر دارد.

تاریخ/تاریخ معصومان(ع)/امامان(ع)
مقاله